نوع رفتار و تعامل قدرت های بزرگ برای مقابله با ویروس کرونا

با آغاز شیوع ویروس کرونا در جهان، برخی از کشورها خصوصا کشورهای شرق آسیا در مواجهه با این ویروس مدیریت کارآمدی داشتند. در مقابل بسیاری از کشورها با چالش های گوناگونی برای مقابله با این ویروس روبه رو شدند. یکی از راه های مقابله با گسترش این ویروس قرنطینه شهرها است. قرنطینه کردن شهرها و وادار ساختن مردم به ماندن در خانه هایشان در دوران شیوع بیماری کرونا و یا هر بیماری واگیردار دیگری بدون دخالت نیروهای نظامی و انتظامی تقریباً غیرممکن است. تجربه جمهوری اسلامی ایران در دوران ابتدایی کرونا نشان داده است که با درخواست های عمومی این امر امکان پذیر نخواهد بود. از همین رو تنها با حضور پررنگ نیروهای نظامی در خیابان ها می توان از مردم انتظار داشت که به مقررات منع آمدوشد توجه کنند.

کلیدواژه: ویروس کرونا، قرنطینه، نیروهای نظامی

ضرورت و اهداف پژوهش

در خصوص نوع مقابله با گسترش و شیوع بیماری کرونا در کشور و همچنین با توجه به اینکه مردم ایران به صورت جدی توصیه ها در خصوص بیرون نرفتن از منزل برای مبارزه با این بیماری را جدی نگرفتند، به نظر می رسد در صورت ادامه داشتن این بحران شاید نیاز باشد که روش های مؤثرتری برای مقابله با این بیماری و بیماری های مشابه در پیش گرفت. همچنین تجربه کشورهایی نظیر چین و کره جنوبی نشان می دهد، درصورتی که قرنطینه شهرها و حضور گسترده نیروهای نظامی در شهرها برای اجبار مردم به در خانه ماندن نبود، این بیماری به این زودی قابل کنترل نبود. به همین دلیل ضروری است نقش نیروهای ارتش و همچنین همکاری و هماهنگی آن ها با مسئولان غیرنظامی برای کنترل ابعاد این بیماری و اجبار مردم به ماندنشان در خانه موردبررسی قرار گیرد. از همین رو این پژوهش به بررسی نوع مقابله با ویروس کرونا توسط قدرت های بزرگ جهان پرداخته است.

راهکارهای قدرت های بزرگ جهان برای مقابله با ویروس کرونا

ارتش ها و یا نیروهای نظامی در سراسر کشورهایی که با ویروس کرونا دست در گریبان بوده اند، نقشی حیاتی در کنترل بیماری کرونا داشته اند. این نیروها در مراحل مختلف و ابعاد مختلف درمان، حفظ نظم عمومی، قرنطینه شهرها و همکاری با دولت برای اجرای سیاست هایی که نیاز به نیروهای آموزش دیده منسجم داشته است، فعال بوده اند. در این بخش از پژوهش به بررسی برخی از این موارد پرداخته شده است.

چین

دولت چین بیشتر از اینکه از ارتش خود برای قرنطینه شهر ووهان و یا سایر شهرهای این کشور بهره بگیرد، از نیروهای داوطلب محلی برای این کار استفاده کرد. در این راه اما نیروهای نظامی و انتظامی نیز امکانات و راهکارهای لازم را در اختیار این کمیته ها قرار می دادند. این کمیته های محلی بودند که ورود و خروج شهروندان را کنترل کرده، برای گرفتن آمار بیماران با مقامات محلی همکاری کرده و حتی بلوک های ساختمانی را قرنطینه می کردند. زمانی که وضعیت اضطراری برای کل کشور پیش آمد، تردد در خیابان ها نیاز به کارت تردد پیدا کرد و در تمامی دانشگاه ها و مراکز آموزشی مجتمع های مسکونی و ادارات کمیته های پیگیری به وجود آمد. این کمیته ها وضعیت سلامتی تردد و آموزش ساکنین و کارکنان را برعهده گرفتند. به بیان دقیق تر، انتقال و نظارت بر تقسیم آذوقه و موارد موردنیاز مردم در مناطق قرنطینه شده تماما برعهده ارتش این کشور بود. علاوه بر آن بخش عمده ای از توان بخش تحقیقاتی ارتش برای توسعه واکسن و داروهای موردنیاز برای مقابله با این ویروس اختصاص یافت. ارتش چین تدارکات قدرتمند و همچنین قدرت بسیج کردن مردمی بسیار قوی ای دارد که در خصوص ویروس کرونا به شدت به کمک مردم آمد.

کره جنوبی

دولت کره جنوبی پا را از این هم فراتر برده و یک راست شرایط جنگی اعلام کرد. بر همین اساس و در شرایطی که مثل اکثر کشورها بحران کمبود ماسک در مقطعی شهروندان کره ای را نیز به دردسر انداخته بود، نیروهای ارتش دست به کار شدند و ظرفیت خود را در تقویت خط تولید و بسته بندی ماسک به کار گرفتند. همچنین با توجه به اینکه ضدعفونی کردن اماکن و معابر عمومی یکی از ملزومات اصلی مقابله با این ویروس محسوب می شود، ارتش کره در این حوزه نیز وارد میدان شد و با استفاده از ماشین های آب پاش خود، در کار ضدعفونی کردن شهرها مشارکت کرد. بر اساس تصمیمات مقامات کره ای عملیات قرنطینه در نقاط مختلفی از این کشور به اجرا درآمد؛ عملیاتی که یکی از ارکان اجرای آن ارتش این کشور در کنار کادرهای پزشکی و پرستاری بود.

کانادا

در کانادا ارتش این کشور مسئول قرنطینه کردن افرادی بود که به ویروس کرونا مبتلا می شدند. درعین حال اگر افرادی از چین وارد این کشور می شدند باید دو هفته در قرنطینه به سر می بردند. این کار نیز به وسیله ارتش انجام شده و در مقرهایی که ارتش معین می کرد بستری و یا اقامت داده می شدند. عملیات خروج کانادایی هایی که در ووهان چین نیز حضور داشتند بر عهده ارتش کانادا بود. ارتش این کشور با هواپیماهای خود به انتقال شهروندان کانادایی از این شهر چین در ابتدای شیوع ویروس پرداخت.

انگلستان

در انگلستان نظامیان به صورت علنی در خیابان ها دیده نشدند. بااین حال در پشت صحنه ارتش سلطنتی در بخش های دیگری وارد ماجرا شد و اقدام به مبارزه با شیوع بیماری کرد. تعدادی برنامه ریز در لشکر لجستیک سلطنتی به منطقه ای ویژه اعزام شدند تا برنامه ریزی های بعدی برای حضور نظامیان و همچنین کمک آن ها برای حل مسئله شیوع ویروس کرونا را برنامه ریزی کنند. این افراد که یونیفرم نظامی بر تن نمی کنند، برنامه ریزی های لازم برای تنظیم روابط و حمایت از نیروهای خدماتی و اورژانس را در زمان شیوع گسترده ویروس انجام می دادند. این افراد همچنین برنامه ریزی های لازم برای مواقع بحرانی به خصوص در مواردی که نیروهای پلیس و یا خدمات درمانی دچار بیماری شده و خود از نظام سلامت و خدمات دهی به مردم حذف می شدند، انجام می دادند. برنامه ریزان ارتش بریتانیا پیش بینی کرده بودند که در صورت گسترش بیماری ممکن است آمار جرم و جنایت در انگلستان بالا رود و به همین دلیل تمرکز خود را بر روی این موضوع گذاشتند که چطور با جرائم بزرگ برخورد کرده و درعین حال جرائم کوچک تر را در طول مدت شیوع ویروس نادیده بگیرند!

ارتش در این کشور کمک چندانی به بیماران نکرده است و نقش آن در واقع حفظ امنیت در انگلستان در دورانی است که پلیس به دلیل ضعف در خدمات رسانی و یا بیمار شدن کارکنانش دیگر توان تأمین نظم و امنیت را نداشته باشد.

آمریکا

در ایالات متحده دفتر گارد ملی حدود، ۴۰۰ نفر از اعضای خود را در ۶ ایالت این کشور برای فعالیت های مرتبط با کنترل ویروس کرونا فعال کرد. این افراد که از اعضای گارد ملی هوایی و ارتش به ارائه خدمات پشتیبانی به مردم با دستور مقامات غیرنظامی پرداختند. بر این اساس ۳۷۸ نفر از اعضای گارد ملی نیز در ایالت نیویورک، کار تمیز کردن سیستم حمل ونقل عمومی و سایر کمک های خدماتی به مردم در این شهر را بر عهده گرفتند. ۴ نفر دیگر نیز مدیریت اقدامات اورژانسی را در این ایالت بر عهده داشتند. در سایر ایالت ها، گارد ملی و واحدهای ذخیره ارتش تمرینات تمرینی خود را متوقف کرده و به مسئله مرتبط با ویروس کرونا پرداختند. در ایالت های دیگر نیز همین دستورات از سوی گارد ملی به اعضای ارتش داده شد تا در خدمت مسئولان شهری باشند و دستورات آن ها را اجرایی سازند. اعضای گارد ملی آمریکا معمولا در مواقع بحرانی وارد مسئله مدیریت بحران می شوند و در حوادثی مانند طوفان و یا سیل در ایالت های مختلف فعال بوده اند. آن ها دوره های مدیریت بحران را گذرانده و برای این مواقع از آمادگی لازم برخوردارند.

جمع بندی

تجربه کشورهایی نظیر چین و کره جنوبی نشان می دهد درصورتی که قرنطینه شهرها و حضور گسترده نیروهای نظامی در شهرها برای اجبار مردم به در خانه ماندن نبود، این بیماری به این زودی قابل کنترل نبود. برای نمونه در کشور چین ارتش در امدادرسانی، قرنطینه شهرها و تحقیقات مربوط به ساخت واکسن توسط ارتش این کشور انجام شد. در کره جنوبی در شرایطی که بحران کمبود ماسک در مقطعی شهروندان کره ای را به دردسر انداخته بود، نیروهای ارتش دست به کار شدند و ظرفیت خود را در تقویت خط تولید و بسته بندی ماسک به کار گرفتند. در کانادا ارتش این کشور مسئول قرنطینه کردن افرادی بود که به ویروس کرونا مبتلا می شدند. در انگلستان ارتش به صورت علنی در خیابان ها دیده نشد اما در پشت صحنه اقداماتی را برای مقابله با این ویروس انجام می داد. در امریکا نیز دفتر گارد ملی اعلام کرد که بخشی از ظرفیت خود را برای مقابله با ویروس کرونا اختصاص داده است.

این مطالعه در مرکز پژوهشی آرا و در سال ۱۳۹۹ انجام شده است.