به منظور تحقق بخشی وظایف پژوهشی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها و نیز کمک به رفع نیازهای پژوهشی کشور در زمینه فرهنگ و معارف اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی وابسته به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها در سال ۱۳۸۸ تشکیل گردید.
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی با هدف حمایت و پشتیبانی علمی از اساتید و مدیران گروه های معارف اسلامی تشکیل و موفق به اخذ مجوز موقت در تاریخ ۱۳۹۱/۱۲/۱۶ گردید. در این برهه زمانی پژوهشگاه با تشکیل گروه های علمی و انجام چندین طرح پژوهشی که به تصویب شورای گسترش و برنامه ریزی وزارت علوم رسیده بود در تاریخ ۱۳۹۸/۸/۶ موفق به اخذ مجوز قطعی شد.
ماموریت ها
تحول و ارتقا علوم انسانی بویژه تعمیق شناخت معارف دینی و مبانی انقلاب اسلامی چشم انداز بالادستی پژوهشگاه می باشد.
الف- تبیین و ارائه اندیشه اسلامی متناسب با نیازهای فکری اقشار مختلف دانشگاهی به ویژه فرهیختگان در حوزه های فرهنگ و دین، علم و دین و معارف اسلامی؛
ب- نوآوری و خلاقیت در تبلیغ اهداف نهاد در زمینه های پژوهش های فرهنگی دینی در دانشگاه ها؛
برنامه های راهبردی و الزامات حوزه اجرایی:
- تعامل با دستگاه ها، شوراهای علمی و پژوهشی مرتبط جهت هدایت طرح ها به سمت اقتضائات دانشگاه اسلامی جذب طرح ها و انجام برنامه های پژوهشی برای جذب بودجه پژوهشی؛
- تعامل با معاونت های آموزشی و پژوهشی دانشگاه ها، وزارتخانه ها، مراکز علمی و پژوهشی جهت هدایت، حمایت و نظارت بر پایان نامه ها و طرح های پژوهشی متناسب با دغدغه های مقام معظم رهبری؛
- آموزش های هدفمند در حوزه فرهنگ، مدیریت و علم در دانشگاه اسلامی خصوصا از طریق برگزاری دوره های تحصیلات تکمیلی پژوهش محور (ارشد، دکتری، پست دکتری)براساس ضوابط وزارت علوم؛
- جذب و ارتقای توانمندی های اعضای نهاد در حوزه پژوهش و تشویق به انجام طرح های پژوهشی، تالیف مقالات و…؛
- استفاده از ظرفیت علمی اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، علاقمند و متعهد به اهداف پژوهشگاه؛
- مستند سازی و پیگیری مطالبات مقام معظم رهبری در حوزه علم،پژوهش و آموزش عالی کشور؛
- انجام طرح های پژوهشی و بازتولید و متناسب سازی پژوهش های موجود در راستای تحقق اهداف پژوهشگاه؛
- بررسی و رصد مطالعات میدانی در خصوص تغییرات و جریان های فرهنگی و اجتماعی مرتبط با دانشگاه ها؛
- ترجمه، تحقیق، تالیف و نشر آثار علمی متقن و کاربردی، با بهره گیری از قالب و بیان مناسب دانشگاهی متناسب با اهداف پژوهشگاه؛
- برپایی همایش ها و نشست های علمی و تخصصی و کرسی های نظریه پردازی، آزاد اندیشی، نقد و مناظره؛
- سازماندهی و طراحی لازم جهت تقویت روابط پژوهشی دو نهاد حوزه و دانشگاه؛
- پشتیبانی علمی از اساتید و گروه های معارف اسلامی در دانشگاهها؛
گروه ها
نام گروه | محورها و موضوعات |
گروه مطالعات اجتماعی و مسأله شناسی فرهنگی دانشگاه |
بررسی خرده فرهنگها و رابطه آن با فرهنگ اسلامی ایرانی ،بررسی تغییرات فرهنگی ـ اجتماعی کشور و نسبت آن با جامعه هدف ،مطالعه و بررسی وضعیت فرهنگی، سیاسی و مذهبی جامعه هدف با نگاه آسیب شناسانه ، تحقیق و پژوهش دربارۀ مسئله هویت و بحران هویت، شکاف نسلی دربارۀ هویت دینی و ملی |
گروه مدیریت و سیاست گذاری فرهنگی |
بررسی و ارزیابی میزان تحقق سیاستهای فرهنگی در جامعه دانشگاهی ، بررسی و تبیین مدیریت فرهنگی، تبیین فرهنگ جهادی و تفکر انقلابی در جامعه هدف ، تبیین جایگاه سیاست گذاری فرهنگی در نهادینه کردن فرهنگ ایرانی- اسلامی |
گروه مطالعات خانواده، جنسیت و زنان |
بررسی نظام حقوقی زن و خانواده ، مطالعات خانواده، جنسیت و زنان ،بررسی و نقد اندیشههای مغایر با اسلام در موضوع زن و خانواده رایج در دانشگاهها ،تبیین آثار مثبت و سازنده حجاب و عفاف در رشد علمی و اخلاقی جامعه هدف |
گروه مطالعات سیاسی و انقلاب اسلامی |
توسعه نظری مفاهیم، فلسفه سیاست، فقه سیاسی در اسلام و چگونگی تحقق انقلاب اسلامی در عصر معاصر ، تبیین مبانی، اصول و اهداف حکومت اسلامی و نظام سازی در اسلام ، تبیین نظریه های انقلاب، گونه شناسی تحلیلهای انقلاب اسلامی و تبیین مبانی نظری و چیستی انقلاب اسلامی ایران ، موضوع شناسی و انجام طرحهای پژوهشی در حوزه مطالعات علوم سیاسی و انقلاب اسلامی اهداف و بازتابهای آن |
گروه مطالعات اقتصادی اسلام |
تبیین چیستی اقتصاد اسلامی ، تبیین فرآیند تاریخی اقتصاد اسلامی ، تبیین فرآیند تحقق اقتصاد اسلامی (از نظریه تا عمل) ، تبیین زمینه های دینی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی تحقق اقتصاد اسلامی ، نسبت اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی |
گروه مطالعات علم دینی و دانشگاه اسلامی |
تببین تعاملات علم و دین در حوزه علوم انسانی، اجتماعی و تجربی ،تبیین چالش های علم و دین در حوزه علوم انسانی، اجتماعی و تجربی ، تبیین علم دینی با رویکرد تاریخی، فلسفی و اسلامی ، هدایت و حمایت از مقالات و پایان نامه ها در حوزه علوم دینی |
گروه مطالعات قرآن و حدیث |
پژوهش های کاربردی مورد نیاز جامعه هدف با تکیه بر معارف قرآنی و اهل بیت (علیهم السلام) ،شبهه شناسی و پاسخ به آن در حوزه معارف قرآنی و اهل بیت (علیهم السلام) ، تولید متون و محتوی دروس معارف اسلامی با رویکرد قرآن و حدیث با همکاری مراکز علمی-پژوهشی ، حمایت و هدایت پایان نامه ها و مقالات علمی در زمینه های قرآنی و حدیثی |
گروه مطالعات اخلاق و عرفان اسلامی |
تبیین سبک زندگی اسلامی ایرانی با رویکرد معارف قرآن واهل بیت (علیهم السلام) ، حمایت، هدایت و جهت دهی پژوهش های برتر در زمینه سیر و سلوک دینی مبتنی بر قرآن و اهل بیت (علیهم السلام) ،تولید متون و محتوی دروس معارف اسلامی با رویکرد عرفانی و اخلاقی با همکاری مراکز علمی-پژوهشی |
گروه مطالعات فلسفه و کلام اسلامی |
تبیین عقلانی اندیشه دینی با تاکید برمعارف قرآنی و اهل بیت (علیهم السلام) ،تولید متون و محتوی دروس معارف اسلامی با رویکرد فلسفی و کلامی با همکاری مراکز علمی-پژوهشی ، تهیه و تدوین متون دینی در حوزه دین پژوهشی با رویکرد جامعیت دینی به زبان روز،حمایت و هدایت پایان نامه ها و مقالات علمی در زمینه های اندیشه دینی و دین پژوهی |
مطالعات اجتماعی و مسئله شناسی فرهنگی دانشگاه
مدیریت و سیاستگذاری فرهنگی
-
آموزش، علم و فناوری
بررسی وضعیت آموزشی دانشگاه ها در دوران کرونا و پس از آن
همه گیری ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ در سراسر جهان منجر به بروز تغییرات بسیاری در شیوه زندگی مردم و…
گروه مطالعات علم دینی
-
آموزش، علم و فناوری
وضعیت تدریس دروس معارف اسلامی و دیگر رشته های علوم انسانی در دوران کرونا
یکی از بخش های مهمی که براثر بحران کرونا تحت تأثیر قرار گرفت، دروس گروه های معارف اسلامی دانشگاه ها…