گزارش برگزاری اولین جلسه از رویداد «با اندیشه‌‌ ورزان»

به گزارش گروه خبر جامعه اندیشکده‌ های ایران، اولین رویداد «با اندیشه‌ ورزان» با محوریت بحث و گفت‌ و گو حول برترین پژوهش‌های فصلنامه جامعه اندیشکده‌های ایران در تاریخ ۲۷ آذر ۱۳۹۸ با حضور دبیر و تعدادی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام در محل دبیرخانه این مجمع برگزار شد.

در این رویداد که با حضور دکتر محسن رضایی؛ دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و آقایان حسین مظفر؛ عضو مجمع و دبیر کمیسیون علمی، فرهنگی و اجتماعی مجمع، علی مبینی دهکردی؛ دبیر کمیسیون موارد خاص مجمع و دکتر رضا روستاآزاد؛ قائم‌مقام دبیر مجمع در امور پژوهشی برگزار گردید، ۶ مورد از پژوهش‌های برتر فصلنامه شماره یک جامعه اندیشکده‌های ایران توسط مدیران، اندیشه‌ورزان و نمایندگان اندیشکده‌ها ارائه گردید و مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

ابتدا در یک ارائه مقدماتی کوتاه، مفهوم اندیشکده در غرب، ویژگی‌های تینک تنک ها، خدمات و موضوعات کاری اندیشکده‌ها در ایران و جایگاه اندیشکده‌ها در دستگاه حاکمیت به اختصار مورد اشاره قرار گرفت. در ادامه پژوهش‌های برتر مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

نخستین پژوهش از اندیشکده شفافیت برای ایران با عنوان «مطالعه تطبیقی تجارب کشورها در شفافیت آرای نمایندگان پارلمان» توسط آقای مهدی ثنائی ارائه گردید. ایشان با اشاره به اینکه شفافیت پارلمانی به معنای انتشار دقیق و با کیفیت اطلاعات پارلمانی است و زمینه را برای نظارت همگانی بر عملکرد پارلمان فراهم می‌نماید، اطلاع مردم از عملکرد نمایندگان و پاسخگو شدن نمایندگان نسبت به رای خود را موجب ارتقای بلوغ سیاسی-اجتماعی مردم و تقویت ساختار انگیزشی آن‌ها برای مشارکت در فرآیند قانون‌گذاری کشور دانست. وی در ادامه شفافیت آرای نمایندگان را یکی از مهم‌ترین شاخص‌های شفافیت پارلمان تعریف و بیان نمود که امروزه در بسیاری از پارلمان‌های کشورهای جهان اصل شفافیت آرا پذیرفته‌ شده ‌است و آرای هر نماینده از طریق سایت پارلمان به اطلاع عموم مردم می‌رسد.

دومین پژوهش با عنوان «طراحی مدل کاهش و حذف یارانه انرژی پرمصرف‌ها» از شبکه کانون‌های تفکر ایران (ایتان) و با ارائه آقای حمیدرضا قریشی بود. این پژوهشگر نظام تعرفه‌گذاری پلکانی افزایشی (IBT) را راهکاری برای کاهش و حذف یارانه انرژی پرمصرف‌ها و ایجاد عدالت بیشتر در استفاده از یارانه در کشور دانست و در شرح راهکار پیشنهادی چنین اظهار داشت که در این مدل، با توجه به روند کلی مصرف هر حامل انرژی در کشور، یک الگوی صحیح مصرف تعیین می‌شود. مصرف کمتر از الگو با نرخ‌های نسبتا پایین و مصرف بیشتر از الگو با نرخ‌هایی که به صورت پلکانی افزایش می‌یابد محاسبه می‌گردد. در نتیجه، مشترکین پرمصرف مبالغ به نسبت بیشتری در مقایسه با مشترکین کم‌مصرف می‌پردازند. وی در انتها این مدل را برای قیمت‌گذاری برق، بنزین، گازوئیل و گاز قابل استفاده‌ دانست.

اما سومین پژوهش به اندیشکده حکمرانی شریف، با عنوان «طراحی الگوی توزیع یارانه بنزین و ایجاد بازار متشکل مبادله آن» اختصاص داشت که توسط آقای مرتضی زمانیان ارائه گردید. این اندیشه‌ورز ضمن برشمردن روش‌های مختلف قیمت‌گذاری بنزین، الگوی کارآمد و عادلانه برای توزیع یارانه بنزین را الگویی دانست که در آن سهیمه بنزین به هر فرد ایرانی اختصاص یابد و هر فرد بتواند از سهمیه خود استفاده ‌کند یا آن را به قیمت مبادله‌ای در بازار متشکل بنزین به فروش برساند. وی در مورد چگونگی پیاده‌سازی این راهکار چنین بیان نمود که فروش بنزین از طریق سامانه‌های تراکنش مانند دستگاه‌های خودپرداز انجام می‌شود و بسیار ساده است. با فروش بنزین، معادل اختلاف قیمت بنزین سهمیه‌ای و مبادله‌ای به حساب فرد واریز می‌شود. در این الگو، قیمت بنزین بر مبنای یک سقف قیمتی و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. بدین ترتیب همه مردم از یارانه بنزین بهره‌مند می‌شوند و قاچاق آن نیز کاهش می‌یابد.

«راهبردهای مقابله با تهدیدات دولت سعودی در حوزه اقتصاد سیاسی» عنوان چهارمین پژوهش بود که از اندیشکده مرصاد توسط آقای حمید عظیمی ارائه گردید و مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت. ایشان اعتقاد داشت که برخلاف دیدگاه مرسوم در ایران، شواهد موجود، خصوصا پس از مرگ ملک عبدالله، نشان می‌دهد که دولت سعودی به تهدیدی مستقل از آمریکا برای ایران تبدیل شده ‌است. ایشان یکی از مصادیق این ادعا را استفاده‌ عربستان از قیمت نفت برای ضربه زدن به اقتصاد ایران دانست و چنین اظهار داشت که جدایی ایران از اخوان المسلمین مصر و نیز فاصله نسبی ایران از جنبش حماس ریشه در اقتصاد سیاسی ارتباطات این گروه‌ها با عربستان و دولت‌های خلیجی دارد. وی در انتها انسجام بیشتر رویکرد ایران در مقابله با جبهه خلیجی و اتخاذ راهبردهایی ویژه برای آن را ضروری دانست.

پنجمین پژوهش از اندیشکده برهان با عنوان «تحلیل و ارزیابی نماگرهای اقتصاد مقاومتی» توسط آقای محمدجواد اخوان ارائه شد. وی با اشاره به اینکه بر اساس سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، مقاومت اقتصادی ایران در ۹ سرفصل یا شاخص کلان قابل تحلیل و ارزیابی است، این شاخص‌ها را بدین ترتیب برشمرد: «بودجه و اقتصاد کلان، اقتصاد دانش‌بنیان، امنیت غذایی، تولید ملی، اقتصاد بدون خام‌فروشی، تنوع مبادی تامین واردات، بهره‌وری، توسعه صادرات، کارآفرینی و فضای کسب‌وکار». به گفته این اندیشه‌ورز، بررسی داده‌ها و آمارهای معتبر ملی و بین‌المللی نشان می‌دهد که روند مقاومت اقتصادی کشور در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ در ۲ شاخص اقتصاد دانش‌بنیان و امنیت غذایی صعودی، در ۶ شاخص نزولی و در یک شاخص نوسانی بوده‌ است.

ششمین و آخرین پژوهشی که در این رویداد مورد بحث و بررسی قرار گرفت، با عنوان «تحلیل میزان نفوذ تجاری ایران در کشورهای منطقه» از مرکز پژوهشی آرا و توسط آقای سیدمحمد عباس‌نیا ارائه گردید. این پژوهشگر «نفوذ تجاری ایران» در تجارت با کشورهای دیگر را به معنای درصد سهم ایران از کل واردات هر کشور در نظر گرفت و چنین بیان نمود که با توجه به مشکلات ناشی از تحریم در تجارت ایران با کشورهای توسعه‌یافته، لازم است مراودات تجاری با کشورهای همسایه و دوست در منطقه از جمله عراق، سوریه و لبنان با تکیه بر دیپلماسی اقتصادی فعال مورد توجه قرارگیرد. وی در ادامه میزان مراودات تجاری ایران با کشورهای منطقه را ناکافی برشمرد و اظهار داشت که بر اساس آمارهای سال ۲۰۱۶، بخش عمده‌ای از ظرفیت صادراتی ایران به این کشورها مغفول واقع شده ‌است. به طوری که ایران در صادرات به کشورهای عراق، سوریه و لبنان به ترتیب تنها از ۷۶، ۲۷ و ۲ درصد ظرفیت صادراتی موجود استفاده نموده ‌است.

در بخش پایانی جلسه، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام ضمن تبریک هفته پژوهش به حضار، تحول در امور کشور را مستلزم تحول علمی دانست و چنین بیان نمود که: «ما در مسائلی که به تحولات علمی، نوآوری‌ها و ایده‌های راهبردی یا تاکتیکی و اجرایی پیوند خوردند، شاهد پیشرفت‌هایی در کشور بودیم. بنابراین اگر امروزه در جاهایی با مشکل مواجه هستیم این گره را باید از ریشه علمی برطرف کنیم و بتوانیم با نوآوری‌های علمی از موانعی که رو به روی ما هست عبور نماییم.»

ایشان تجربه هشت سال دفاع مقدس را یک تجربه برجسته در زمینه تولید و پیاده‌سازی نظریات بومی دفاعی و نظامی دانست و چنین اظهار داشت که: «امروزه ما در اقتصاد و امور فرهنگی آن زایندگی که در مسائل سیاسی و دفاعی داشتیم را نداریم و کشور با نظریاتی اداره می‌شود که اولا بومی نیستند و ثانیا بسیار قدیمی هستند؛ حتی آنهایی از غرب به اینجا آمده است و مورد استفاده قرار می‌گیرد. نمونه آن نیز مسئله پول ملی و تورم است که ۴۰ سال گریبان‌ اقتصاد این کشور را گرفته است. بنابراین ما به نظریاتی علمی نیاز داریم که بتوانند اقتصاد و فرهنگ را نیز مثل نظام سیاسی و دفاع ملی متحول کنند.»

دکتر محسن رضایی راه حل بسط خلاقیت‌ها و نوآوری‌های علمی را گسترش فعالیت‌های پژوهشی و اندیشکده ای بیان نمود و اظهار داشت: «از دو سال پیش بنا بر دستوری که مقام معظم رهبری به ما در مجمع دادند تحولات ساختاری و محتوایی را شروع نمودیم که یکی از آن‌ها ارتباط با مراکز پژوهشی، علمی و اندیشگاهی هست که همین جلسه سرآغازی برای این کار است. ما نیاز به یک تحول و جهاد علمی در کشور داریم که خوشبختانه اولین توصیه مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم نیز هست. این جهاد علمی بایستی در حقیقت بتواند مشکلات کشور را از سر راه نظام جمهوری اسلامی ایران چه در زمینه نظریه‌سازی و چه در زمینه کاربردی کردن این نظریات بردارد. حسن اندیشکده‌ها در این است که پلی بین نظریات و کاربرد هستند و بعنوان یک اهرم اجرایی‌سازی نظریات علمی به کشور کمک می‌کنند. اهرم یک توان کوچکی را تبدیل به یک توان بزرگ می‌کند. بنابراین اندیشگاه‌های کشور نقش توان‌سازی در اداره جامعه را دارند.»

ایشان در پایان صحبت‌های خود پیشنهاداتی را نیز برای مدیران، نمایندگان و اندیشه‌ورزان اندیشکده‌ها مطرح نمود، که: «ما می‌توانیم اندیشکده‌ها را بعنوان همکاران مجمع تشخیص مصلحت نظام تعریف کنیم. بدین صورت که ابتدا بین شما و کمیسیون‌های مجمع ارتباط برقرار خواهیم کرد و پس از آن شما می‌بایست یکسری از گزارش‌های مدیریتی از طرح‌ها و کارهایی که انجام می‌دهید و در راستای سیاست‌های کلی نظام است، به کمیسیون‌ها ارائه دهید. این گزارش‌ها پس از بررسی و تایید توسط کمیسیون‌ها و مرکز مطالعات راهبردی مجمع، مبنای عمل قرار می‌گیرد و در قالب توافق‌نامه‌های همکاری، اندیشکده‌ها به عنوان نماینده مجمع به منظور پیگیری طرح‌ها به دستگاه‌های اجرایی معرفی می‌شوند.»