تاجیکستان و رعایت الزامات سیاست همسایگی از سوی وزارت امور خارجه
موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران در یادداشت حاضر درباره تناقضات عملی وزارت امور خارجه در رابطه با تاجیکستان تذکر داده است.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جمهوری اسلامی ایران اولین کشوری بود که استقلال جمهوری تاجیکستان را به رسمیت شناخت و نیز اولین کشوری بود که سفارتخانه خود را در شهر دوشنبه دایر نمود. اوج روابط دو کشور به نقش میانجی گرایانه ایران در پایان دادن به بحران داخلی در تاجیکستان برمی‌گردد. همکاری های متقابل در زمینه های گوناگون تا سال ۱۳۹۴ توانست بسترهای مناسب همگرایی بین دو کشو را فراهم آورد.
با این حال در سال های اخیر تنش زدایی و ارتباط گسترده با تاجیکستان از اهداف عمده ایران در رابطه با تاجیکستان بوده و تهران در راستای مناسبات هرچه بیشتر و گسترده تر با دولت دوشنبه همه مساعی خود را به کار گرفته است. تاجیکستان نیز تلاش کرده است تا با تهران در این زمینه همراهی کند. البته این تلاش ها در چند سال اخیر با حاشیه ها و کارشکنی هایی نیز همراه بوده است؛ از جمله اینکه هرازگاهی انتشار فیلم های ضد ایرانی و کاریکاتورهای شخصیت های برجسته ایران در رسانه های رسمی این کشور خبرساز شده است.
احضار سفیر تاجیکستان در دو نوبت
در این بستر در پی پخش یک سریال به اصطلاح مستند در تلویزیون دولتی تاجیکستان و طرح اتهامات کذب و مغرضانه علیه جمهوری اسلامی ایران، رئیس اداره آسیای مرکزی وزارت خارجه ایران در روز ۴ مهرماه سفیر تاجیکستان در تهران را به وزارت خارجه فراخواند. وی در این دیدار با تاکید بر خواست ایران برای بهبود روابط دوستانه، برادرانه و مبتنی بر احترام متقابل با تاجیکستان، مراتب اعتراض شدید جمهوری اسلامی ایران نسبت به اتهامات بی اساس وارده و رفتار غیرمسئولانه تلویزیون دولتی تاجیکستان را به وی ابلاغ کرد. این در حالی بود که تنها چند روز قبل نیز دستیار وزیر و مدیرکل اوراسیای وزارت امور خارجه نیز سفیر تاجیکستان را احضار و مراتب اعتراض شدید جمهوری اسلامی ایران به وی نیز ابلاغ شده بود.
دو بار احضار سفیر تاجیسکتان برای پخش یک سریال مستند درست در همان روزی که محمد تقی صابری، سفیر فوق العاده و نماینده تام الاختیار ایران در جمهوری تاجیکستان، با محمد طائر ذاکرزاده، رئیس مجلس نمایندگان تاجیکستان، دیدار و درباره راه های گسترش همکاری ها در زمینه های گوناگون روابط دوجانبه به ویژه روابط پارلمانی مشغول چانه زنی است، با چه ادله ای صورت گرفته است؟
آن سوی ماجرا و سیاست یک بام و دو هوا
این اقدام درست در همان روزی که رضا اردکانیان، وزیر نیرو، و علی عثمان زاده، وزیر انرژی و ذخایر آبی تاجیکستان، در گفت و گویی ویدیویی، با اشاره به پیوندهای عمیق فرهنگی و تاریخی دو کشور و وجود ظرفیت های فراوان برای همکاری، بر توسعه هرچه بیشتر روابط در تمامی زمینه ها به ویژه در حوزه های اقتصادی و انرژی تاکید کردند با چه منطقی انجام شده است؟
و در آخر این اقدام همزمان با تصویب مصوبه ای در مجلس تاجیکستان مبنی بر تغییر نام خانوادگی شهروندان تاجیک از روسی به ایرانی، این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که آیا بهتر نیست که وزارت خارجه بر اساس سیاست همسایگی و نقشی که می‌تواند به عنوان برادر بزرگتر فرهنگی برای تاجیکستان ایفا کند، چنین مسائلی را با سعه صدر بیشتر مدیریت کند؟
تذکار سیاستی به وزارت امور خارجه
لازم به یادآوری نیست که یکی از شروط اصلی در سیاست همسایگی رضایت همسایه ها از یکدیگر و از ارکان اصلی آن حفظ وضع موجود و برقراری ثبات در روابط و همچنین شناسایی همه پتانسیل های موجود از جمله در حوزه های تمدنی و فرهنگی است. به خصوص اینکه بسیاری از رقبا و دشمنان منطقه ای جمهوری اسلامی ایران مترصد سواستفاده از چنین فرصت هایی برای دور کردن تاجیکستان از کشورمان هستند.
پی‌نوشت: یادداشت «تاجیکستان و رعایت الزامات سیاست همسایگی از سوی وزارت امور خارجه» توسط حسین عسگریان از موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران نگاشته شده است.
