برنامه های روﻧﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی و ﻣﻨﺎﺑﻊ طبیعی در ایران

بخش کشاورزی و ﻣﻨﺎﺑﻊ طبیعی ﻧﻘﺶ اﺳﺎسی در ﺗاﻣﻴﻦ امنیت غذایی و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار و به تبع آن اﺳﺘﻘﻼل و اﻣﻨﻴﺖ ملی دارد. این بخش در ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داخلی، اﻓﺰاﻳﺶ ﺻﺎدرات ﻏﻴﺮنفتی و اﺷﺘﻐﺎل نیروی کار و در نهایت ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر اهمیت بسیاری دارد و آسیب شناسی و برنامه ریزی ﺑﺮای سرمایه گذاری ﻣﻨﺎﺳﺐ به منظور ﺗﺠﻬﻴﺰ و بهره برداری ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻋﻮاﻣﻞ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ آن ها از اﻫﻤﻴﺖ ویژه ای ﺑﺮﺧﻮردار است. این بخش در کشورهای درحال توسعه موتور اصلی رشد و توسعه اقتصادی است و به همین دلیل این کشورها باید برای برون رفت از بحران های اقتصادی به این بخش توجه ویژه ای داشته باشند. ﺳﻬﻢ کسب وکارهای ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی در اﻳﺮان، ﺑﻴﺶ از ۳۰% از کسب وکارهای ﻛﺸﻮر اﺳﺖ.

ضرورت و اهداف پژوهش

بخش کشاورزی در ایران دارای ۳ هدف مهم در بخش کلان می باشد که این اهداف عبارت اند از ﺣﻔﺎﻇﺖ و بهره برداری ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺎﻳﻪ، ﻣﻨﺎﺑﻊ طبیعی و ﺑﺴﺘﺮﻫﺎی ﺗﻮﻟﻴﺪی در ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار، اﻓﺰاﻳﺶ بهره وری ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺸﺎورزی به ویژه آب و ارﺗﻘﺎی ﺿﺮﻳﺐ ﺧﻮدﻛﻔﺎیی در ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺳﺎسی و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﺎدرات به ویژه ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﻲ. این بخش ﻋﻠﻲرﻏﻢ دارا ﺑﻮدن پتانسیل ها، ظرفیت ها و فرصت های ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﺎﻣﻞ بهره مندی از اقلیم های آب و ﻫﻮایی ﻣﺘﻨﻮع، ﻣﻨﺎﺑﻊ ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﻣﺘﻨﻮع ﮔﻴﺎهی، دامی و آﺑﺰﻳﺎن، ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ (آب وخاک)، ظرفیت های ﺻﺎدراﺗﻲ و ﻧﻴﺮوی اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺘﺨﺼﺺ و ﻣﺎﻫﺮ، اﻣﻜﺎﻧﺎت ﭘﮋوﻫﺸﻲ و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ، به منظور ﺷﺘﺎب ﺑﺨﺸﻲ ﺑﻪ طرح های ﻣﺼﻮب اقتصاد ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ در دﺳﺖ اﺟﺮا و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ظرفیت های ﺧﺎﻟﻲ و استفاده نشده در ﺑﺨﺶ، دارای ﻣﺸﻜﻼت و ﻣﻮاﻧﻊ مختلفی در راه دﺳﺘﻴﺎبی ﺑﻪ این اهداف می باشد.

مهم ترین ﻣﻮاﻧﻊ و ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ رﺷﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و سرمایه گذاری و ﻋﺪم ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی و ﻣﻨﺎﺑﻊ طبیعی ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺎرﻳﺨﻲ (اﻣﻨﻴﺖ سرمایه گذاری و ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اراﺿﻲ ﻛﺸﺎورزی)، ﻣﻮاﻧﻊ ﺳﺎﺧﺘﺎری (ﻛﻮﭼﻜﻲ واﺣﺪﻫﺎی بهره برداری، کم سوادی و ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﺳﻦ بهره برداران)، ﻣﻮاﻧﻊ طبیعی و اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ (ﻣﺤﺪودﻳﺖ و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب وخاک و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﻛﻤﺒﻮد آب) و ﻣﻮاﻧﻊ ﻓﻨﻲ و ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ و اﻗﺘﺼﺎدی (ﻋﺪم ﺛﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎد ﻛﻼن، بهره وری ﭘﺎﻳﻴﻦ، درآﻣﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ بهره برداران، ﻛﻤﺒﻮد ﻧﻴﺮوی ﻓﻨﻲ، ﺿﻌﻒ بازار رسانی و رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻی ﺗﻮﻟﻴﺪ) اﺳﺖ. ﻋﻤﺪه مسائل ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ پنج ساله ﺷﺸﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ، شناسایی شده و در ﻗﺎﻟﺐ پروژه های ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﺪون ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻓﻨﻲ قابل اجرا ﻣﻌﺮﻓﻲ و تصویب شده اﺳﺖ وﻟﻴﻜﻦ اﻣﻜﺎن اجراشدن ﻛﺎﻣﻞ آن ها ﻣﻴﺴﺮ نشده اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ظرفیت های ﺧﺎﻟﻲ زﻳﺎدی در ﺑﺨﺶ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎ رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ و ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟﻮد، اﻣﻜﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ و درواقع روﻧﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﺴﺮ می باشد.

اﻫﺪاف ﻛﻼن دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ روﻧﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪ و راﻫﺒﺮدﻫﺎی دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آن  و سیاست های اجرایی

رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی به عنوان یکی از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﻣﻬﻢ ﻫﻤﻮاره ﻣﺪﻧﻈﺮ سیاست گذاران و برنامه ریزان ﺑﻮده اﺳﺖ. از مهم ترین اهداف کلان دستیابی به این رشد و توسعه می توان به مواردی مانند ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻗﺘﺼﺎدی از ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻨﺎﻃﻖ، ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎزار و ﺻﺎدرات ﻣﺤﺼﻮﻻت و فرآورده های ﻛﺸﺎورزی  و ﺗﺤﻮل در ﻧﻈﺎم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺸﺎورزی ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺠﺎرب ﻣﻮﻓﻖ، داﻧﺶ ﻧﻮﻳﻦ و بومی سازی فناوری های روز می باشد و مواردی مانند اﺟﺮای اﻟﮕﻮی ﻛﺸﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ در دشت های ﻛﺸﻮر،ﮔﺴﺘﺮش زیرساخت های اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی و ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﻘﻮﻳﺖ تعاونی ها و ﺳﺎﻳﺮ تشکل های اﻗﺘﺼﺎدی، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺻﻨﻔﻲ و ﺗﺨﺼﺼﻲ و تنوع بخشی و ﮔﺴﺘﺮش فعالیت های ﻣﻜﻤﻞ، اﻗﺘﺼﺎدی و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻧﻮﻳﻦ نیز راهبردهای رسیدن به این اهداف می باشند.

سیاست هایی نیز برای تحقق این راهبردها به اجرا درآمده اند که برای نمونه می توان به اﻋﻤﺎل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎی آب ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺖ بهره برداران، اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻬﻢ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺣﻴﻮاﻧﻲ در ﺳﺒﺪ ﻏﺬاﻳﻲ، ﺗﻮﺳﻌﻪ جنگل کاری، ﺑﺎ تأکید ﺑﺮ جنگل کاری اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﺮدم، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت خاک ورزی و ﻛﺸﺎورزی ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﭘﻮﺷﺶ بیمه ای و رﻳﺴﻚ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزی اشاره کرد.

برنامه های روﻧﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﺷﺘﻐﺎل در ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی

ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺤﻴﻂ کسب وکار، ﮔﺎﻣﻲ اﺳﺎﺳﻲ در ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ سرمایه گذاری ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ، ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺳﻄﺢ اﺷﺘﻐﺎل در ﻛﺸﻮر ﻣﺤﺴﻮب می شود. از مهم ترین راﻫﻜﺎرﻫﺎی ﺑﻬﺒﻮد ﻓﻀﺎی کسب وکار در اﻳﺮان اﻳﺠﺎد ﺳﺎزوﻛﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﻣﺸﺎوره و پاسخ گوئی دستگاه های اﺟﺮاﺋﻲ ﺑﻪ اﺑﻬﺎﻣﺎت، پرسش ها و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻌﺎﻻن اﻗﺘﺼﺎدی و ﺗﻮﺳﻌﻪ تشکل های ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ، ﺗﻘﻮﻳﺖ و کارآمدسازی آن ها به منظور ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی می باشد. ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس، ﺳﻬﻢ کسب وکارهای ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی در اﻳﺮان، ﺑﻴﺶ از ۳۰% از کسب وکارهای ﻛﺸﻮر اﺳﺖ. ﻟﺬا، ﺿﺮورت دارد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد کسب وکارهای ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی، ﺿﻤﻦ ﺻﻴﺎﻧﺖ از اﺷﺘﻐﺎل ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺨﺶ، ﺑﻪ اﺷﺘﻐﺎل ﭘﺎﻳﺪار در ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی و ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻮد. از مهم ترین ویژگی های این برنامه ها ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ کسب وکارهای ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی در اﺷﺘﻐﺎل و ارزش افزوده، ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﻜﻤﻴﻞ زﻧﺠﻴﺮه ﻋﺮﺿﻪ و ارزش ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزی و سرمایه گذاری در فعالیت های ﭘﻴﺸﻴﻦ و ﭘﺴﻴﻦ ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی می باشد. ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﻳﺠﺎد فرصت های شغلی ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی رشته فعالیت های اولویت دار ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی، ارﺗﻘﺎی ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻠﻲ و ﺗﺜﺒﻴﺖ اﺷﺘﻐﺎل در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺎزﺳﺎزی، ﻧﻮﺳﺎزی و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﮔﺮدش واﺣﺪﻫﺎ و ﻧﻬﺎدﺳﺎزی و ﺗﻮﺳﻌﻪ زیرساخت های موردنیاز در راﺳﺘﺎی ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺷﺘﻐﺎل در ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی نمونه ای از این برنامه ها هستند.

برنامه های ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و اﺟﺮاﻳﻲ ﺑﺮای رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ و روﻧﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ در زیربخش های کشاورزی

بخش کشاورزی دارای زیربخش های فراوانی می باشد که هرکدام از این زیربخش ها دارای برنامه های عملیاتی و اجرایی مخصوص هستند. برخی از این زیربخش ها عبارت اند از زراعت، باغبانی، تولیدات دامی، شیلات، دامپزشکی، حفظ نباتات، آب وخاک، منابع طبیعی، ﻣﻜﺎﻧﻴﺰاﺳﻴﻮن ﻛﺸﺎورزی، ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻌﺎون روﺳﺘﺎﻳﻲ، ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت، آﻣﻮزش و ترویج ﻛﺸﺎورزی. ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت، آﻣﻮزش و ترویج ﻛﺸﺎورزی، اﺻﻼح و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ باغ های غیراقتصادی و ﻣﺴﻦ، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻼﻣﺖ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ، ارﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺼﺮف روﻏﻦ ﻣﻔﻴﺪ و ﺳﺎﻟﻢ و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺣﻴﻮاﻧﻲ موردنیاز ﺟﺎﻣﻌﻪ نمونه هایی از مهم ترین اهداف این زیربخش ها هستند و از مهم ترین اقدامات صورت گرفته در این زیربخش ها می توان به مواردی چون ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﺪارک ﺑﺬور اصلاح شده، اﺟﺮای ﺑﻴﻤﻪ ﻣﺤﺼﻮل، برنامه ریزی ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ نهاده های ﺗﻮﻟﻴﺪ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻬﺎل ﺳﺎﻟﻢ، اﻳﺠﺎد و ﺗﻮﺳﻌﻪ زنجیره های ﺗﻮﻟﻴﺪات داﻣﻲ،ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻮﺷﺶ ﺑﻴﻤﻪ در فعالیت های ﺷﻴﻼﺗﻲ، اﻳﺠﺎد ﻣﺮاﻛﺰ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ و درﻣﺎﻧﻲ داﻣﭙﺰﺷﻜﻲ، اﺣﺪاث و تکمیل شبکه های ﻓﺮﻋﻲ آﺑﻴﺎری و زهکشی ﻛﻠﻴﻪ استان ها، ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ آفت کش های ﻏﻴﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و زﻳﺴﺖ ﺳﺎزﮔﺎر و ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎنی ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺑﺮای ﺗﺴﺮﻳﻊ در تصمیم گیری اشاره نمود.

ارائه راهکارها و پیشنهادات برای رفع موانع و رونق تولید

رسیدن به اهداف موردنظر زیربخش های کشاورزی دارای موانع بسیاری می باشد که از مهم ترین آن ها می توان به مواردی چون ﺣﺬف ردﻳﻒ اﻋﺘﺒﺎر اﺟﺮاﻳﻲ پروژه های مهم ترین ﻃﺮح زراﻋﻲ ﻛﺸﻮر، وﺟﻮد ﺑﺎﻏﺎت درﺟﻪ ۲، ﻏﻴﺮاﻗﺘﺼﺎدی و ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ روش های ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﺎﺷﺖ، ﻗﺎﭼﺎق بی رویه دام از ﻣﺮزﻫﺎی ﻛﺸﻮر، ﻋﺪم بهره گیری ﻛﺎﻓﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آبی ﻣﻮﺟﻮد ﻛﺸﻮر، ﻛﻤﺒﻮد ﭘﻮﺷﺶ بیمه ای ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻋﺪم ﺗﺤﻘﻖ شاخص های بهره وری در آبزی پروری اشاره کرد. به همین منظور و برای رفع این موانع پیشنهادات زیر می توانند راهگشا باشند.

• ﺑﺮﻗﺮاری ردﻳﻒ اﻋﺘﺒﺎری ﺑﺮای اﺟﺮای پروژه های ﻃﺮح اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺧﻮدﻛﻔﺎیی ﮔﻨﺪم ﻛﺸﻮر
• ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﺗﺨﺼﻴﺺ به موقع و ﻣﻜﻔﻲ اﻋﺘﺒﺎر موردنیاز
• ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﺗﺨﺼﻴﺺ اﻋﺘﺒﺎر ﻻزم ﺟﻬﺖ اﺻﻼح و ﻧﻮﺳﺎزی باغ های ﻓﺮﺳﻮده ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد کمی ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎﻏﺒﺎنی، اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ ﺑﺎﻏﺪاران، اشتغال زایی و بهره وری نهاده ها و اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﺻﺎدرات ﻣﻴﻮه
• ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻋﺘﺒﺎرات ﻻزم ﺟﻬﺖ اﺟﺮای ﻃﺮح ﻫﻮﻳﺖ ﮔﺬاری دام
• ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰاﺳﻴﻮن در ﻣﺰارع آبزی پروری
• ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﻴﻤﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺸﺎورزان ﺑﻪ اﻣﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ
• اﻓﺰاﻳﺶ شاخص های بهره وری در آبزی پروری اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ، ﻛﺎﻫﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻏﺬا ، اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﻲ

جمع بندی

بخش کشاورزی و ﻣﻨﺎﺑﻊ طبیعی ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ رشد و توسعه اقتصادی دارند و کشورها به ویژه کشورهای درحال توسعه برای برون رفت از بحران های اقتصادی باید توجه ویژه ای به این بخش داشته باشند. اهداف کلان این بخش شامل ﺣﻔﺎﻇﺖ و بهره برداری ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺎﻳﻪ، ﻣﻨﺎﺑﻊ طبیعی و ﺑﺴﺘﺮﻫﺎی ﺗﻮﻟﻴﺪی در ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار، اﻓﺰاﻳﺶ بهره وری ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺸﺎورزی به ویژه آب و ارﺗﻘﺎی ﺿﺮﻳﺐ ﺧﻮدﻛﻔﺎﻳﻲ در ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺳﺎﺳﻲ و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﺎدرات به ویژه ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﻲ می باشد. همچنین بخش کشاورزی دارای زیربخش هایی چون زراعت، باغداری، شیلات و دامداری و دام پروری می باشد که هرکدام از آن ها دارای اهداف، موانع و چالش هایی می باشند که در این پژوهش برای رفع و مقابله با این موانع راه کارهایی ارائه شده است.

این مطالعه در موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی با همکاری فرزین علی ملایری، سعید دزیانی، هوشنگ ساجدی ,علی هلالی در سال ۱۳۹۸ انجام شده است.