المپیاد دانش آموزی سیاستگذاری
چالش حل مسائل کلان کشور، ویژه دانش آموزان پایه‌های نهم، دهم و یازدهم
انقلاب پُرشکوه ملّت ایران که بزرگ‌ترین و مردمی‌ترین انقلاب عصر جدید است، تنها انقلابی است که یک چلّه‌ی پُرافتخار در برابر همه‌ی وسوسه‌هایی که غیر قابل مقاومت به نظر میرسیدند، از کرامت خود و اصالت شعارهایش صیانت کرده و اینک وارد دوّمین مرحله‌ی خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدّن‌سازی شده است.[۱] اکنون بعد از گذشته چهل سال از تاریخ انقلاب اسلامی، وقت آن رسیده تا با بر طرف کردن مشکلات و موانع، حرکت کشور به سمت ساخت تمدن نوین اسلامی هموار شود. اما آیا نظام آموزشی ما نوجوانان ما را برای طی کردن چنین مسیری آماده ساختهاند؟ آیا دانش آموزان مدارس ما دانش ها و مهارت های لازم برای تمدن سازی را کسب کرده اند؟ از آنجایی که فقدان چنین رویکردی در نظام آموزشی کشور محسوس است، ما به سمت برگزاری المپیاد سیاستگذاری گرایش پیدا کردیم. هدایت نوجوانان به سمت آشنایی و مواجهه با مسائل و چالش های کشور و تلاش اولیه برای ارائه راه حل هایی برای آنها، جریان اصلی را در المپیاد سیاستگذاری تشکیل می دهد. این رویداد بستری برای شناسایی و شکوفایی استعداد نوجوانان در این زمینه است. قطعاً در این راه شناسایی و پرورش نخبگان از اهمیت ویژه ای دارد. همانطور که رهبر انقلاب می فرمایند، با بهره مندی از نخبگان قطعاً چارچوب های برنامه‌ریزی برای مسائل کشور باید ارتقاء یابد و از دیدگاه های آنان استفاده شود.[۲] انتخاب عنوان المپیاد برای این رویداد، بر همین مطلب دلالت دارد که در فرایند برگزاری آن، مراحلی برای گزینش دانش آموزان تعبیه شده است تا دانش آموزان برتر به مرحله پایانی راه یابند.
ثبت نام در المپیاد دانش آموزی سیاست گذاری
۱. تعریف طرح
طرح المپیاد دانش آموزی سیاستگذاری با محوریت پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف و موسسه الگوی تعلیم و تربیت قاف، از سال ۱۳۹۷ شکل گرفت. چالش مواجهه مستقیم با مسائل و مشکلات مختلف کشور و تلاش اولیه برای ارائه راه حل هایی برای آنها، جریان اصلی این رویداد را تشکیل می دهد. در تدوین این طرح، بر مهارت‌افزایی و دانشاندوزی دانش آموزان رده‌ی سنی ۱۴ تا ۱۷ سال در حوزهی سیاستگذاری تمرکز دارد.
در این دوره مهارت‌هایی چون بیان و ارائه، کار تیمی و حل مساله و دانش هایی از جمله اقتصاد، سیاست و تاریخ در قالب های مختلفی از جمله کلاس درس، کارگاه و شبیه سازی آموزش داده میشود. در انتهای این دوره، دانش‌آموزان در گروه‌های ۴نفره، برای یکی از مسائل کشور، راه حلی ارائه خواهند داد. گروه ها راهحل های خود را در رویداد پایانی ارائه خواهند کرد که توسط هیات داوران مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
۲. اهداف طرح
الف) اهداف کلان:
- حرکت به سمت توسعه پایدار
- تحقق تمدن سازی و حرکت به سمت تمدن نوین
ب) اهداف جزئی:
- ایجاد بستری برای شناسایی علاقه مندان به حوزه سیاستگذاری
- توانائی درک صحیح مشکلات و چالش های کشور
- فهم پیچیدگی های مسائل کلان کشور
- کسب دانش ابتدائی در حوزه های اقتصاد، سیاست و تاریخ
ج)اهداف کاربردی:
- قدرت تعامل و کارگروهی
- مهارت های حل مساله
- مهارت های بیان و ارائه
۳. شرح نظری دوره
در چند قرن اخیر با شکل‌گیری دولت مدرن و پیچیده‌تر شدن ساخت سیاسی اجتماعی کشورها، پیچیدگی‌های امر کشورداری و حکومت‌داری نیز گسترش یافته است. در اواسط قرن بیستم رشته‌ای تحت عنوان سیاستگذاری عمومی[۳] در ایالات متحده‌ی آمریکا راه‌اندازی شد. موضوع این رشته بررسی فرآیند شکل‌گیری و اجرای یک سیاست (اقدام عملی دولت در رابطه با حوزهی عمومی) است. در ده سال اخیر این رشته در دانشکده‌های مدیریت و علوم سیاسی کشور تدریس میشود. در واقع این حوزهی دانشگاهی قرار است پلی باشد میان حوزه‌های نظری علوم اجتماعی (جامعه‌شناسی، اقتصاد، علوم سیاسی و …) و حوزهی عملی اجرای سیاست‌های دولت.
نظریه‌های جریان‌های سه‌گانه‌ی کینگ‌دان، چرخه‌ی سیاستگذاری، ائتلاف حامی ساباتیه و … در تلاش‌اند چگونگی شکل‌گیری یک سیاست و اجرای آن را توضیح دهند. این سه نظریه اصلی‌ترین نظریه‌های این رشته‌ی تازه‌تأسیس دانشگاهی هستند. هدف این دوره‌ی سنجشی-آموزشی آموزش این نظریه‌ها نیست. چرا که لازم است دانش‌آموزها در فضای دانشگاه با پیش‌نیازها این نظریه‌ها آشنا شوند.
در این دوره با در نظر گرفتن این پایه‌های نظری سعی بر این است که دانش‌آموزها در سطح سیاستگذاری با مسئله‌های روز ملی درگیر شوند. با عینک سیاستگذاری به مسائل نگاه کردن به این معنا است که در دولت و سازوکارهای حکومت به دنبال راهکارهایی برای حل مسئله‌های روز کشور جستجو شود. به عنوان مثال می‌توان مسئله‌ی کیفیت پایین محصولات خودروسازی را با رویکرد فنی تحلیل کرد. در نگاه فنی گلوگاه مشکلات صنعت خودرو ضعف دانش فنی مهندس‌های ایرانی است. اما می‌توان همین مسئله را از منظر سیاستگذاری مورد بررسی قرار داد. با رویکرد سیاست‌گذارانه گلوگاه صنعت خودرو را بایست در سازوکارهای حمایتی مبتنی بر تعرفه‌ی گمرکی دولت از خودروسازان داخلی جستجو کرد. در پایان دانش‌آموزها با ظرفیت‌های دولت به معنای عام (سه قوه) در حل مسئله‌های ملی آشنا خواهند شد.
۴. شرح مختصر دوره
این دوره، در قالب یک مدرسه تابستانه برگزار خواهد شد. مدل اجرا هم برگزاری کاردو (کارگاه-اردو) است. دوره از دو کاردو به علاوه رویداد پایانی تشکیل شده است. هر کاردو، در چهار روز برگزار خواهد شد. رویداد پایانی هم یک هفته بعد از پایان دوره، برای ارائه و داوری پروژه ها اجرا می شود.
مراحل انجام کار:
- کاردوی اول: ۱۵ تا ۱۸ مرداد ۹۸
هر کاردو، از صبح سه شنبه تا ظهر جمعه برگزار خواهد شد. در هر کاردو، ۳۰ ساعت آموزشی برای دانش آموزان اجرا می شود.
- کاردوی دوم: ۲۹ مرداد تا ۱ شهریور ماه ۹۸
در پایان کاردوی دوم، هر گروه از دانش آموزان باید از بین چالش های مطرح شده، یکی را به عنوان پروژه نهایی خود انتخاب کنند و تا روز داوری برای ارائه راهکار خود فرصت دارند. در روز داوری، راهکارهای هر گروه توسط هیأت داوران مورد ارزیابی قرار می گیرد.
- داوری آثار نهایی و اختتامیه: ۸ شهریور ماه
محتوای دوره:
الف- کلاسها:
کلاسها شامل چند مبحث اصلی میشود:
- اقتصاد: پول و بانک و تورم/ نفت / ارز / بودجه / نظریه بازی ها
- تاریخ: مروری کوتاه تاریخ تمدن / تاریخ پولی قرن بیستم
- سیاست: نظام‌های تصمیم‌گیری / روابط بینالمللی/ نهادهای اثرگذار جهانی / مدلهای مختلف رای گیری
- مباحث فکری: تفکر انتقادی/ حل مساله
ب- کارگاه:
در این بخش از دوره، دانش آموزان با راهنمایی مربی، در قالب بحث کلاسی برخی مشکلات کشور و برخی راهکارهایی را که برای حل آنها عملیاتی شده اند، بررسی می کنند. برخی از این موضوعات عبارتند از:
- مسکن:
چرا مسکن این قدر گران است؟
با چند سال پس انداز می توان خانه خرید؟
چگونه جوان بی پس انداز خانه دار شود؟
- آموزش و پرورش خصوصی یا دولتی؟
مدارس خصوصی باشند یا دولتی؟
چرا مدارس دولتی از کارایی لازم برخوردار نیستند؟
- نفت:
با درآمد نفت چه کنیم که هم استفاده کرده باشیم، هم بیماری هلندی نگرفته باشیم؟
- فضای مجازی:
چگونه فضای مجازی سالم، داشته باشیم؟
- فساد در دستگاههای دولتی:
چگونه می توان از فساد در دستگاه های دولتی، جلوگیری کرد؟
ج- شبیه بازی ها:
مبتنی بر حوزه یازدهم برنامه درسی ملی[۴]، در این طرح، برای دانش‌آموزان فعالیت هایی در قالب بازی طراحی شده است تا بتوانند در موقعیت های واقعی قرار گیرند و از آموخته های خود استفاده کنند. در این بخش از دوره، سعی است تا با شبیه سازی بخشی از واقعیت در قالب بازی، دانش آموزان ضمن انجام بازی و تجربه هیجان ناشی از بازی، مفاهیم لازم را به صورت کاملا ملموس حس کنند.
بازی کشورها (شبیه سازی مجامع بینالمللی)
در این بازی هر کدام از گروه ها، نقش یک کشور را ایفا می کنند. ضمنا بازی در قالب سه یا چهار سال برگزار می شود و برای شبیه سازی هر سال، یک واحد زمانی در بازی در نظر گرفته می شود.
در طول بازی، گروه ها باید با انجام دادن فعالیت هایی، وضعیت کشورشان را بهبود ببخشند. در پایان سه سال تلاش، کار هر گروه بر اساس میزان پیشرفت کشورش، مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
فعالیت های هر کشور در شش حوزه مختلف طراحی شده است، که این حوزه ها عبارتند از:
- اقتصادی
- فرهنگی
- دانش
- سلامت
- صنعت
- نظامی
در هر کدام از این حوزه ها چند فعالیت مختلف طراحی و تنظیم شده است. کشورها باید بر اساس صلاحدید و نحوۀ مدیریت خودشان، برخی از این کارها را انجام دهند. کشورها برای آن که این فعالیت ها را از سازمان عدالت جهانی تحویل بگیرند، باید مبالغی پرداخت کنند. هر کشور باید برای هر یک از فعالیت ها مقداری پشیز را به سازمان عدالت جهانی تحویل و اجازۀ انجام آن کار را دریافت نماید. همچنین بعد از انجام هر فعالیت، کشور انجام دهنده، کار نهایی را به سازمان تحویل میدهد و بر اساس میزان موفقیتش، در حوزۀ مربوط آن فعالیت، پیشرفت خواهد کرد.
همان طور که گفتیم شاخص هایی جهانی وجود دارند، که وضعیت هر کشور را بیان می کنند. سازمان در پایان هر سال نتایج این شاخص ها را منتشر میکند. در پایان سه سال کشورها بر اساس پیشرفت در این شاخص های جهانی، مورد ارزیابی قرار میگیرند.
برای انجام هر کدام از فعالیت ها، منابع مشخصی در نظر گرفته شده است. منابع اصلی در ابتدای بازی بین کشورها به صورت همگونی توزیع شده است. کشورها برای انجام فعالیت، باید به سراغ تهیه منابع آن فعالیت بروند که در کشورشان موجود نیست. آنها باید منابع را از کشورهایی که آنها را دارا هستند، بخرند. قیمت مصوّبی وجود ندارد و دو طرف معامله، باید بر سر یک قیمتی با یکدیگر به توافق برسند. هر کدام از منابع لزوماً فقط در اختیار یک کشور نیست، بلکه ممکن است دو یا چند کشور آن منبع مورد نیاز شما را داشته باشند. پس اگر بر سر قیمت با یک کشور به توافق نرسیدند، میتوانند به سراغ کشور بعدی بروند. اگر هم کشورها قیمت منبعی را بیش از حد بالا ببرند، طوری که دیگر کشورها برای خرید آن دچار مشکل بشوند، میتوانند لایحه ای را تنظیم و در نشست شورای عمومی سازمان عدالت جهانی ارائه دهند. در پایان هر سال به منظور ایجاد نظم جهانی، نشست شورای عمومی سازمان عدالت جهانی برگزار خواهد شد. کشورها می توانند مشکلات خود با کشورهای دیگر را در این نشست مطرح و برای حل ان راه حل هایی ارائه دهند.
۵. شیوه ثبت نام:
دانش آموزان پسر پایه های نهم، دهم و یازدهم می توانند در این المپیاد ثبت نام کنند. دانش آموزان عزیز برای ثبت نام می توانند به آدرس زیر مراجعه کنند:
ثبت نام در المپیاد دانش آموزی سیاست گذاری
[۱] بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی
[۲] بیانات رهبری در دیدار با نخبگان و استعدادهای برتر علمی- ۲۵ مهر ۱۳۹۷
[۳] Public policy
[۴] در حوزه یازدهم برنامهی درسی ملی که مربوط به آموزش مهارت های زندگی است، آمده است:
«ضروری است آموزش از متن زندگی و در متن زندگی رخ دهد. تدارک فرصت های تربیتی که در آن دانش آموزان بتوانند به کسب تجربه در موقعیت های واقعی زندگی (به صورت فردی و گروهی) دست یابند جهت گیری اصلی در آموزش مهارت هاست. برگزاری اردوهای علمی، فرهنگی، زیارتی، شبیه سازی موقعیت های مرجع، توجه به شیوه‌های آموزش انفرادی، غیرمستقیم و تجربی از این جمله است.»
