پیچ خط مشی یک رویداد حل مسئله مبتنی بر جمع سپاری است که با ایجاد فضای تعاملی بین نخبگان مردمی و مسئولان کشور، علاوه بر حل مسائل مختلف، زمینه را برای ظهور و بروز استعدادهای نخبگان در فضای عمومی فراهم می‌نماید. در این رویداد مسائل و مشکلات سازمان‌ها و نهادها به شیوه فراخوان اعلام می‌شود و شرکت کنندگان طی دو مرحله به ارائه راهکار، تدوین خط مشی و خلاصه سیاستی می‌پردازند و در این میان از کارگاه های آموزشی، مربیان مجرب و حضور نهادهای دولتی و عمومی مسئول بهره می‌برند. خلاصه های سیاستی ارائه‌شده در این رویداد مبتنی بر مدل جامع بوم خط مشی تولید می‌شوند.
ضرورت و اهداف برگزاری رویداد پیچ خط مشی
هرگاه یک یا مجموعه‌ای از آحاد جامعه، به درد و رنجی دچار شود یا با مانعی در مسیر پیشرفت خود مواجه شود که خود به تنهایی قادر به رفع آن نباشد، مسئله‌ای عمومی رخ داده است. در هنگامه رخداد مسئله عمومی یا باید مسئله را در دستور کار دولت گذاشت و منتظر تدوین راهکار و خط مشی توسط تیم کارشناسی دولت ماند؛ یا می‌توان زمینه‌ای را فراهم کرد که از توان نخبگان مردمی در تشخیص مسئله، تدوین خط مشی مناسب، و سازوکارهای اجرا و ارزیابی آن استفاده نمود. رویداد پیچ خط مشی، با عنایت به بخش دوم و با هدف جلب مشارکت نخبگان در خط مشی‌گذاری عمومی ایجاد گردیده است.
از سوی دیگر این رویداد را می‌توان جزء نخستین رویدادها در حوزه کارآفرینی عمومی دانست. پیچ خط مشی در زمانه‌ای ایجاد شد که نهادهای دولتی و عمومی به سمت حمایت و فعالیت در شناسایی ایده های قابل در حوزه کسب و کار و راه اندازی شرکت های نوپا جهت‌دهی شده‌اند. این اتفاق برای جوانان تحصیل کرده‌ای که دغدغه راه اندازی کسب و کار شخصی دارند، بسیار مبارک است؛ ولی متأسفانه، در حالی‌که مدام بر طبل فربگی دولت و عدم ظرفیت دولت برای استخدام زده می‌شود، هیچ تمهیدی برای حمایت از ایده‌های اجتماعی و عمومی نخبگان مردمی در کشور وجود ندارد؛ افرادی که به هر دلیل، فراتر از خود می‌اندیشند و دغدغه عموم مردم را دارند؛ گویی دولت و دولت مردان خود را مستغنی از یاری فکری نخبگان می‌دانند و تنها مشکل شان، بزرگ بودن دولت است. این رویداد در صدد است تا فضایی تعاملی بین نخبگان و مسئولان ایجاد نماید تا علاوه بر حل مسائل مختلف، زمینه ظهور و بروز استعدادهای نخبگان در فضای عمومی ایجاد گردد.
سازوکار برگزاری رویداد پیچ خط مشی
در پیچ خط مشی مسائل و مشکلات سازمان‌ها و نهادها به شیوه فراخوان اعلام می‌شود و شرکت‌کنندگان طی دو مرحله به ارائه راهکار، تدوین خط مشی و خلاصه سیاستی می‌پردازند و در این میان از کارگاه‌های آموزشی، مربیان مجرب و حضور نهادهای دولتی و عمومی مسئول بهره‌مند می‌شوند. مراحل برگزاری این رویداد به شرح زیر است:
۱) فراخوان مسئله عمومی
در اولین قدم با توجه به مشکلات سازمان یا نهاد مورد بررسی، –که وضعیتی ابهام‌آلود و کلی دارند- مسائل مشخص و قابل حل استخراج و جهت ارائه راه حل به فراخوان گذاشته می‌شوند.
۲) ارائه اولیه
عموم مردم می‌توانند در این رویداد شرکت کنند. در ابتدا هر یک از افراد و یا تیم‌های شرکت‌کننده، ۹۰ ثانیه فرصت خواهند داشت تا راهکار اولیه خود را در رابطه با یکی از مسائل مطرح شده در رویداد بیان نمایند. ارائه اولیه مورد داوری اولیه قرار خواهد گرفت و تیم‌های برگزیده به مرحله بعد راه خواهند یافت.
۳) تیم‌سازی
در این مرحله شرکت‌کنندگان به تیم‌سازی می‌پردازند، همچنین افرادی که از راهیابی به این مرحله باز مانده اند، می‌توانند جذب یکی از تیم‌های راه یافته به مرحله بعدی گردند.
۴) کار گروهی و مربیگری
در مرحله نهایی، تیم‌های شرکت‌کننده دو روز فرصت خواهند داشت تا با بهره‌مندی از مربیان متخصص، کارگاه های توانمندساز و با انجام کار گروهی، پیشنهاد سیاستی خود را تکمیل و سیاست نامه مرتبط با مسئله منتخب را آماده نمایند.
۵) ارائه نهایی
در این مرحله، تیم‌ها فرصت خواهند داشت تا راهکار سیاستی خود را در مدت زمان ۱۸۰ ثانیه به سمع و نظر هیئت داوران برسانند. همراه با ارائه شفاهی خط مشی، می‌بایست به صورت مکتوب، خلاصه سیاستی حداکثر در ۷۲۰ کلمه ارائه شود.
۶) ارائه خط مشی‌نامه
در انتها و با نظر هیئت داوران که بر اساس معیارهای ارزیابی مشخص است، تیم های برتر معرفی می‌گردند. تیم های برگزیده می‌بایست مستندات خلاصۀ سیاستی را در قالب خط مشی‌نامه (حداکثر ۵۰ صفحه) ارائه نمایند.
مدل نهایی خروجی رویداد پیچ خط مشی
شرکت کنندگان در رویداد پیچ خط مشی، باید راهکارهای خود را در قالب خلاصه های سیاستی تهیه و ارائه نمایند. در حقیقت یافته‌های سیاست پژوه باید به زبان مورد نیاز سیاستگذار ترجمه گردد. در همین راستا، این رویداد به دنبال خلق یک مدل جامع، همانند بوم کسب و کار، در حوزه خط مشی عمومی بوده است و پژوهشگران و خط مشی پژوهان برای ارائه پیشنهادیه خط مشی به نهادهای سیاستگذار و حل مسائل سیاستی می‌بایست در سه مرحله خروجی خود را آماده نمایند:
۱) تحلیل موقعیت مسئله
مرحله اول برای تحلیل مسئله سیاستی، این است که موقعیت و محیط مسئله مورد نظر برای خط مشی پژوه روشن شود. بدین جهت ابتدا می‌بایست بازیگران مرتبط با مسئله شناسایی شوند و سپس مشخص گردد خط مشی مرتبط با مسئله، ناظر به کدام یک از مراحل تدوین، تحلیل، ارزشیابی و اجرا است.
۲) تحلیل سیاستی مسئله
بعد از اینکه موقعیت و محیط مسئله سیاستی مشخص شد، نوبت به این می‌رسد که خود مسئله سیاستی و ابعاد آن مشخص شود. برای این مهم ابتدا باید ابعاد و جنبه‌های مختلف اقتصادی، حقوقی، سیاسی، مدیریتی، اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و … مسئله را فهم نمود. سپس نهادهای سیاستگذار اولیه و ثانویه را تعیین و در نهایت منابع مورد نیاز و در دسترس اعم از منابع مالی، انسانی و فیزیکی را مشخص کرد.
۳) ارائه و تحلیل راهکارهای سیاستی
بعد از شناخت و فهم محیط مسئله و خود مسئله نوبت به ارائه راه حل‌های سیاستی می‌رسد. بدین منظور ابتدا باید گزینه‌ها و خط مشی‌های بدیل ارائه گردد. سپس ابزارهای اجرایی متناسب با خط مشی مشخص می‌شود. محدودیت‌ها، موانع اجرایی و مقاومت‌کنندگان نیز در ادامه تعیین می‌گردد و در نهایت یک پیش بینی اولیه در خصوص رهاوردها و پیامدهای راه حل سیاستی در قالب اثرات چهارگانه نمادین، ملموس، اثرات جانبی و اثرات سرریز صورت می‌گیرد.
جمع‌بندی
پیچ خط مشی یک رویداد حل مسئله مبتنی بر جمع سپاری است که برای اولین بار در کشور برگزار می‌گردد و طی آن مسائل و مشکلات سازمان‌ها و نهادهای مختلف کشور به شیوه فراخوان اعلام شده و پس از آن عموم مردم طرح ها و راهکارهای خود را جهت حل مسائل مذکور ارائه می‌کنند. در این رویداد که تاکنون بیش ۹۰۰ نفر در آن مشارکت داشته اند، شرکت‌کنندگان می‌توانند ضمن ارائه راهکار، از کارگاه‌های آموزشی، مربیان مجرب و حضور نهادهای دولتی و عمومی مسئول –به عنوان حامیان اجرای ایده‌های منتخب- بهره‌مند گردند.
این رویداد توسط موسسه راهبران ایده برتر پیچ خط مشی از سال ۱۳۹۷ آغاز و تاکنون ۳ دوره از آن برگزار شده است. سایت رویداد به آدرس زیر در دسترس است:
