انرژیتوزیع و مصرف انرژیسند گزارش پژوهشینگاشت

تصویر مصرف انرژی در بخش صنعت، معدن و پتروشیمی

سهم هر یک از حامل های انرژی در بخش صنعت، معدن و پتروشيمی و محاسبه یارانه پنهان انرژی در این بخش

حدود یک چهارم کل انرژی مصرفی کشور، در بخش صنعت، معدن و پتروشیمی مصرف می شود. بررسی سهم حامل های مختلف انرژی و روند مصرف آن ها از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ در بخش صنعت، معدن و پتروشیمی نشان می دهد که سهم گاز طبیعی از ۶۰ درصد به ۷۹.۱ درصد، سهم نفت-گاز و نفت کوره از ۳۰ درصد به ۷.۶ درصد رسیده و سهم برق تقریبا ثابت و ۱۳ درصد بوده است. محاسبات صورت گرفته نشان می دهد که در مجموع ۵.۲ میلیارد دلار یارانه برای گاز طبیعی و ۴.۳ میلیارد دلار یارانه برای برق مصرف شده در این بخش، توسط دولت اختصاص داده می شود.

ضرورت و اهداف پژوهش

بخش صنعت و معدن با ۸۷۵ هزار میلیارد ریال ارزش افزوده در سال ۱۳۹۶، حدود ۱۲.۶ درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل داده است. نقش حامل های انرژی در این بخش بسیار حائز اهمیت است به نحوی که تغییر قیمت حامل های انرژی و نحوه تخصیص یارانه انرژی می تواند تاثیر بسزایی در هزینه ها و عملکرد این بخش بگذارد. با توجه به اهمیت و نقش حامل های انرژی در توسعه بخش صنعت و معدن کشور، ارائه تصویری از میزان مصرف انرژی و یارانه پنهان در این بخش به منظور سیاست گذاری برای بازار انرژی کشور و آگاهی از نحوه تاثیر این سیاست ها بر بخش صنعت، معدن و پتروشیمی ضروری است. لذا در این گزارش میزان مصرف انرژی در بخش صنعت، معدن و پتروشیمی کشور و تعرفه های حامل های انرژی در این بخش مورد بررسی قرار می گیرد.

سهم بخش صنعت، معدن و پتروشیمی از کل مصرف انرژی

طبق آمارهای موجود، در سال ۱۳۹۵ مصرف انرژی بخش صنعت، معدن و پتروشیمی معادل ۳۴۴.۸۶ میلیون بشکه نفت خام بوده است که سهم ۲۴.۵۶ درصدی از کل انرژی مصرفی کشور را به خود اختصاص داده است. روند مصرف انرژی در این بخش طی سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ افزایشی بوده و از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ کاهشی شده است و بعد از آن مجددا افزایشی شده است. جهت بررسی میزان اثربخشی انرژی مصرفی، از شاخصی به نام شاخص شدت مصرف انرژی استفاده می شود؛ این شاخص نشان دهنده مقدار انرژی مصرف شده برای ایجاد هر واحد ارزش افزوده است و کمتر بودن آن نشان دهنده وضعیت بهتر آن است. بررسی روند این شاخص نشان می دهد که مقدار آن از ۱.۲۸ (بشکه نفت به میلیون ریال) در سال ۱۳۸۵ با یک روند صعودی به ۱.۷۱ در سال ۱۳۹۱ رسیده است و بعد از آن تا سال ۱۳۹۵ با یک روند تقریبا نزولی به ۱.۶۴ رسیده است.

بررسی سهم حامل های مختلف انرژی در بخش صنعت، معدن و پتروشیمی، طی سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵، نشان دهنده این است که سهم گاز طبیعی در سبد انرژی بخش صنعت، معدن و پتروشیمی از ۶۰ درصد در سال ۱۳۸۵ به ۷۹.۱ درصد در سال ۱۳۹۵ رسیده است. سهم برق در سبد انرژی این بخش تقریبا ثابت بوده و حدودا ۱۳ درصد بوده است و سهم فرآورده های نفتی مانند نفت گاز و نفت کوره از حدود ۳۰ درصد به حدود ۷.۶ درصد کاهش یافته است. بنابراین در حال حاضر گاز طبیعی یکی از حامل های عمده انرژی در سبد انرژی مصرفی صنعت، معدن و پتروشیمی کشور است.

برآورد یارانه پنهان در بخش صنعت، معدن و پتروشیمی

براساس آخرین آمار منتشر شده از سوی وزارت نفت و وزارت نیرو میزان مصرف کل گاز طبیعی در کشور در حوزه صنعت، معدن و پتروشیمی ۵۵.۱ میلیارد مترمکعب و میزان فروش کل برق در سال ۱۳۹۷ در بخش صنعت، معدن و پتروشیمی حدود ۸۷.۴ میلیارد کیلووات ساعت بوده است. با در نظر گرفتن مفروضات زیر، برآوردی از میزان یارانه پنهان در این بخش برای سال ۱۳۹۷ ارائه می شود:

  • متوسط تعرفه برق یارانه‌ای بخش صنعت، معدن و پتروشیمی: ۶۷۱ ریال بر هر کیلووات ساعت؛
  • متوسط تعرفه گاز یارانه‌ای بخش صنعت، معدن و پتروشیمی: ۱.۸۰۰ ریال بر هر مترمکعب؛
  • متوسط بهای تمام شده برق صنعتی: ۶.۰۵۷ ریال بر هر کیلووات ساعت؛
  • متوسط بهای گاز صادراتی ایران: ۱۲.۱۰۰ ریال بر هر مترمکعب؛
  • و نرخ تسعیر هر دلار ۱۱۰.۰۰۰ ریال در نظر گرفته شده است.

براساس محاسبات انجام شده، میزان یارانه پنهان گاز طبیعی در بخش صنعت، معدن و پتروشیمی
حدود ۵.۲ میلیارد دلار و میزان یارانه پنهان برق در این بخش (با کسر میزان برق تولیدی توسط نیروگاه های اختصاصی واحدهای صنعتی، معدنی و پتروشیمی) حدود ۴.۳ میلیارد دلار است. بنابراین در سال ۱۳۹۷ میزان یارانه پنهان انرژی در کل بخش صنعت، معدن و پتروشیمی کشور براساس مفروضات فوق، حدود ۹.۵ میلیارد دلار برآورد می شود.

جمع بندی

در سال ۱۳۹۵ کل بخش صنعت، معدن و پتروشیمی کشور حدود ۳۴۴.۸۶ میلیون بشکه معادل نفت خام انرژی مصرف کرده است. گاز طبیعی ۷۹.۱۰ درصد از این میزان انرژی مصرفی را به خود اختصاص داده است که برابر با ۴۴.۲۸۵ میلیون مترمکعب گاز طبیعی است. ۱۳ درصد از کل مصرف انرژی این بخش مربوط به برق است که برابر با ۷۷.۶۰۳ گیگاوات ساعت است. سایر فراورده های نفتی مانند نفت گاز و نفت کوره نیز سهم ۷.۶ درصدی را به خود اختصاص داده اند.

براساس برآوردهای صورت گرفته و آمار ارائه شده از سوی وزارت نفت و وزارت نیرو در سال ۱۳۹۷ و با توجه به محاسبات انجام شده، ملاحظات فنی و مفروضاتی که در متن گزارش به آن ها اشاره شده است، میزان کل یارانه پنهان بخش صنعت، معدن و پتروشیمی در سال ۱۳۹۷ حدود ۹.۵ میلیارد دلار برآورد شده است که ۵.۲ میلیارد دلار مربوط به یارانه پنهان گاز طبیعی و ۴.۳ میلیارد دلار مربوط به یارانه پنهان برق است.

این مطالعه در مرکز پژوهش‌ های مجلس شورای اسلامی با همکاری مهدی صادق احمدی و فاطمه میرجلیلی در سال ۱۳۹۸ انجام شده است.

امتیاز کاربر ۱ (۱ رای)

مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی

مرکز پژوهش‌ های مجلس شورای اسلامی نهادی وابسته به مجلس شورای اسلامی ایران است که پژوهش‌ های علمی لازم را جهت استفاده در برنامه‌ریزی‌ ها و تصمیمات حقوقی و فناورانه انجام می‌ دهد. ورود به صفحه انديشکده

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا