ارزیابی تاثیر کرونا بر بازارهای دارایی‌ ها در دنیا

در پی شیوع ویروس کووید-۱۹ در چین، انتظار می رفت که تنها بازار داخلی چین با نوساناتی مواجه گردد که به تبع، بر بازار جهانی نیز تاثیر می گذارد. اما شیوع این ویروس در کشورهایی مانند ایتالیا و ایالات متحده امریکا، تغییرات بزرگی در بازار دارایی ها در سطح جهان را موجب گردید. تحلیل این بازارها نشان می دهد که عواملی مانند سرعت نقدشوندگی، مدیریت ریسک و ارزیابی مستمر دارایی ها مهم ترین پارامترهای بهینه سازی سبد دارایی سرمایه گذاران خواهد بود. به علاوه، نحوه اثرپذیری بازارهای مختلف شامل بورس، طلا، کالا و ملک در مقابل شیوع این ویروس، متفاوت است.

ضرورت و اهداف پژوهش

بازارهای بورس، طلا، ارزهای خارجی، کالا و ملک از جمله زیربخش های اصلی بازار دارایی در سطح جهان هستند و بازیگران این بازار تلاش می کنند تا با مدیریت سرمایه خود میان این طبقات دارایی، ارزش بالاتری خلق کنند. بازارها به لحاظ ماهیت ذاتی خود، وابسته به اخبار و رخدادها هستند و شیوع کروناویروس جدید یکی از مهم ترین سرخط های خبری روز دنیاست که بازار انواع دارایی ها را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده است. از زمان شیوع این ویروس، ضربات سهمگینی به فعالان بازارهای مختلف وارد آورده است. در این گزارش با نگاهی بر دامنه تاثیر کووید-۱۹ بر بازارها در نقاط مختلف دنیا، چشم اندازی از وضعیت آتی بازارها در طبقات مختلف دارایی ارائه می شود.

بررسی روند بازار دارایی های جهان در اثر شیوع ویروس کووید-۱۹

عرضه و تقاضا برای یک دارایی خاص یا قیمت گذاری برای آن به واسطه گردش اطلاعات و برداشت ها و تفسیرهای متفاوت هریک از بازیگران از دامنه و سمت وسوی تاثیرگذاری اطلاعات اکتسابی صورت می پذیرد. خبر شیوع ویروس کووید-۱۹ و تاثیر آن در بازار انواع دارایی ها را نیز باید در همین چارچوب مورد توجه قرار داد. بازارها در ابتدای خبر شیوع ویروس کووید-۱۹ به ارزیابی تاثیر این خبر بر اقتصاد چین و توانایی دولت چین در کنترل این بیماری پرداختند و واکنش اولیه بازارها نسبت به کروناویروس جدید عمدتاً متاثر از میزانی از عدم قطعیت بود که در اثر کاهش موردانتظار در تولید ناخالص چین پدید می آمد. گسترش این بیماری در ایتالیا که یکی از کشورهای صنعتی به شمار می آید، به محرک اصلی شکل گیری واکنش های جدید در بازار انواع دارایی ها تبدیل گردید و با افزوده شدن ایالات متحده به جمع کشورهای درگیر با کووید-۱۹، بازیگران بازارها رفتار متفاوتی را در پیش خواهند گرفت.

برداشت سرمایه گذاران و تحلیل گران جهانی از تاثیر کووید-۱۹ در ابتدا هم راستا با حافظه تاریخی بازار نسبت به ویروس سارس بود. اما باید در نظر داشت که چین در زمان شیوع ویروس سارس در سال ۲۰۰۳، سهمی در حدود ۴ درصد از تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص می داد و ۵ درصد از تبادلات جهانی توسط چین صورت می گرفت. این در حالی  است که در پایان سال ۲۰۱۹ میلادی، چین ۱۷ درصد از تولید ناخالص جهانی را در اختیار دارد و ۴۰ درصد از تبادلات جهانی در این کشور و توسط این کشور به انجام می رسد. علاوه بر این، عوامل دیگری مانند شیوع ویروس کووید-۱۹ در سطح جهانی، کندی آهنگ رشد اقتصاد جهانی، و رکود نسبی صنایع سنگین، موجب می گردد که دامنه تاثیرگذاری این ویروس در مقایسه با ویروس سارس بسیار متفاوت باشد.

بر اساس روند اتفاقات رخ داده تا آخرین هفته فوریه ۲۰۲۰، می توان جهت گیری های استراتژیک بازار دارایی در افق پیش رو را به صورت زیر شرح داد:

بازار اوراق بهادار (سهام): شدت نوسانات بازار اوراق بهادار حداقل برای شش ماه پیش رو ادامه خواهد داشت و سرمایه گذاری در این بازار نیازمند مدیریت ریسک از طریق ایجاد سبدی از سهام شرکت ها در صنایعی است که تاثیر کمتری از شیوع هرچه بیشتر کووید-۱۹ می پذیرند. صنایعی مانند گردشگری، سرگرمی و حمل ونقل احتمالاً رتبه نخست کاهش ارزش بازار را به خود اختصاص خواهند داد.

بازار کالا: توقف تولید در چین تقاضا برای نفت و مس را با کاهش روبه رو ساخته است. اگرچه این کاهش مقطعی است، اما افزایش حجم ذخایر انبارهای کالا به بالاترین سطح در شش ماه گذشته یک فشار قیمتی شدید را بر تولیدکنندگان کالا اعمال می کند و ممکن است ورشکستگی، ادغام و تملیک این صنایع را موجب شود.

بازار طلا: به طور سنتی، طلا یک پشتیبان قوی در شرایط بحرانی به شمار می آید. اما تداوم رشد قیمت طلا متاثر از سیاست های دولتی در جهت حمایت از بازار سهام، کالا و اوراق قرضه است. تلاش دولت ها برای کنترل شرایط بحرانی ناشی از شیوع کووید-۱۹ به واسطه اعمال سیاست های پولی از قبیل تغییر نرخ بهره می تواند چشم انداز رشد طلا را تضعیف کند.

بازار اوراق قرضه: چشم انداز اوراق قرضه تابعی از سیاست های پولی بانک های مرکزی در کشورهای مختلف است. کاهش توان اقتصادی دولت های درگیر با کووید-۱۹ می تواند عدم اطمینان به اوراق قرضه منتشر شده توسط این دولت ها را افزایش دهد و سبب تغییر نرخ خرید و بازخرید اوراق قرضه دولتی در سراسر جهان شود.

بازار ملک و مسکن: این بازار متاثر از شرایط محلی است اما وخامت اوضاع اقتصادی می تواند منجر به توقف پروژه های ساخت وساز شود. این مسئله از یک سو قیمت ملک را افزایش می دهد و از سوی دیگر، به دلیل کاهش قدرت خرید متقاضیان سبب شکل گیری رکود می شود. بنابراین رکود تورمی در بازار ملک و مسکن دور از انتظار نخواهد بود.

پارامترهای مهم برای سرمایه گذاری در شرایط فعلی و بهترین و بدترین صنایع

سرمایه گذاران در بهینه سازی سبد دارایی های خود باید این گزاره ها را در نظر داشته باشند:

• درنظرگرفتن قدرت نقدشوندگی به عنوان اولویت نخست در بهینه سازی سبد دارایی ها؛
• ارزیابی ریسک انواع دارایی بر اساس ریسک های ناشی از شیوع کووید-۱۹؛
• ارزیابی مستمر سبد دارایی ها در مقاطع زمانی کوتاه مدت به منظور اجتناب از نقاط شکست بازار.

بر این اساس می توان صنایع برنده و بازنده در اثر شیوع جهانی کووید-۱۹ را از همدیگر تفکیک نمود:

• صنایعی مانند گردشگری، هتل داری و حمل ونقل در میان مدت بیشترین آسیب را از شیوع جهانی کووید-۱۹ می بینند. در این صنایع فرصت ها بیشتر حول ادغام و تملیک و بازسازی ساختاری پدید خواهند آمد.
• صنایعی مانند داروسازی، فناوری های ارتباطی و کسب وکارهای آنلاین در میان مدت با بخت و اقبال بیشتری روبه رو خواهند بود و سرمایه گذاران می توانند در این صنایع بازده مطلوبی کسب کنند.

چشم انداز بازار دارایی ها در ایران

در مجموع می توان چشم انداز بازار دارایی ها در ایران را در سه گزاره زیر خلاصه نمود:

• بازار اوراق بهادار در ایران کمتر از شیوع کووید-۱۹ تاثیر می پذیرد و متغیرهای دیگری مانند نسبت شناوری سهام شرکت های بورسی، تاثیر افزایش قیمت ارز در قیمت سهام شرکت ها و حمایت های حقوقی از بازار سهام، جهت این بازار را تعیین خواهند کرد.
• بازار دارایی در بخش کالا و طلا در ایران روند همسوتری با تغییر و تحولات جهانی ناشی از شیوع کووید-۱۹ خواهد داشت و افزایش قیمت طلا محتمل خواهد بود. هرچند در بازار کالا به دلیل فعالیت شرکت های داخلی در حلقه های مختلفی از زنجیره ارزش، تفکیک شرکت ها و تحلیل یک به یک آن ها بر اساس جایگاه آن ها در زنجیره ارزش کالا نیاز است.
• دو بخش اوراق منتشره توسط دولت و مسکن نیز ماهیتی داخلی دارند و به نظر نمی رسد تحت تاثیر تحولات جهانی ناشی از شیوع کروناویروس جدید با تغییرات جدی و بنیادینی مواجه شوند.

جمع بندی

شیوع ویروس کووید-۱۹ در چین و پس از آن در سراسر دنیا، علاوه بر تاثیرات زیستی، بر اقتصاد نیز موثر خواهد بود. با توجه به سهم بالای چین در اقتصاد جهانی و فراگیر شدن شیوع این ویروس در جهان، تاثیرات گسترده‌ای بر بازار دارایی های جهانی خواهد داشت. تحلیل روند بازارهای دارایی نشان می دهد که بازیگران این بازارها باید در سبد دارایی خود به عواملی ازجمله نقدشوندگی بالا، مدیریت ریسک و ارزیابی مستمر توجه نمایند. بر اساس تحلیل ها، بازارهای اوراق قرضه و طلا رشد خواهد داشت، که البته توسط سیاست های پولی دولت ها کنترل خواهد شد. بازار کالا و سهام در شش ماه پیش رو با افت و نوسانات شدیدی همراه خواهد بود. بازار ملک و مسکن نیز احتمالا با رکود مواجه خواهد شد.

این مطالعه توسط مرکز پژوهشی آرا در سال ۱۳۹۸ انجام شده  است.