تحول مجلس شورای اسلامی به روایت اندیشکده ها

به گزارش گروه خبر جامعه اندیشکده ها؛ دوشنبه ۲۰ مرداد ماه سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی، در مرکز راهبردی بسامد گام دوم میزبان اندیشکده ها شد؛ تا مستمع طرح های موسسات سیاست پژوهی کشور جهت ایجاد تحول در مجلس شورای اسلامی باشد.

در ابتدای این جلسه قاضی زاده هاشمی در مقدمه ای به وجوب تشکیل این جلسه پرداخت. وی به تاسی از مقام معظم رهبری شرایط کنونی را پیچ تاریخی خواند و رسیدن به نقطه مطلوب تمدنی مورد نظر انقلاب را منوط به گذر از این پیچ دانست.

از نظر وی بحث های نخبگانی بایستی معطوف به ترسیم مدلی جامع و کامل باشد که نظامات متعدد انقلاب اسلامی اعم از نظام کلان سیاسی، نظام شایستگی در انتصاب مدیران، نظام آموزشی برای مدیریت کشور، نظام اقتصادی و غیره در ذیل آن شکل بگیرد.

به زعم قاضی زاده تدوین چنین مدلی، منجر به تحولی بنیادین در عرصه زمامداری و حکمرانی کشور خواهد شد. وی مجلس شورای اسلامی را ریل گذار سایر ارکان حکمرانی خواند و تحول مجلس شورای اسلامی در حوزه تقنین و نظارت را مقدم بر تحولات دیگر دانست؛ و از این مقدمه، ضرورت این جلسه و آن فراخوان را نتیجه گرفت.

تاسیس شبکه سیاست پژوهی؛ بهینه سازی فرآیند قانونگذاری

نخستین ارائه این نشست از سوی اندیشکده سیاست گذاری امیرکبیر صورت گرفت که به پیشنهاد تاسیس شبکه سیاست پژوهی اختصاص داشت. این مدل بر اساس نمونه های خارجی (چین و ژاپن) صورت بندی شده بود و مزیت های تاسیس شبکه سیاست پژوهی، طی آن برشمرده شد:

• بهرمندی از ظرفیت تخصصی اندیشکده ها و متخصصین سیاست پژووهی کشور در راستای نیازهای پژوهشی کشور؛ و
• ایجاد بستری شفاف جهت شناسایی اندیشکده ها.

نماینده اندیشکده سیاست گذاری امیرکبیر، اجرای این طرح را بر بستر «سامانه شبکه سیاست پژوهی» ممکن دانست؛ که بستری کاربردی جهت بهرمندی ظرفیت تخصصی اندیشکده ها و متخصصین سیاست پژوهی کشور در راستای نیازهای پژوهشی کشور است.

ترویج سامانه های داده باز؛ بسط نظارت مردم بر مجلس

دیاران در جایگاه دومین ارائه دهنده، به طراحی مکانیسمی برای نظارت مردم بر مجلس نظر داشت. دومین ارائه هم پیشنهاد الگویی تجربه شده در سایر کشورها بود؛ این بار اما مدل امریکا و انگلیس!

الگوی پیشنهادی دیاران، مدلی بر پایه ایجاد سامانه های داده باز بود که از طریق مشارکت عمومی اداره می‌شوند. خلاصه این ارائه، مُحَوَّل به مشارکت مردم در ثبت دغدغه ها و تلاش برای عمومی سازی دغدغه های ثبت شده، بود.

نماینده دیاران بر مزایای ایجاد چنین سامانه هایی هم مکث داشت؛ از جمله: آورده این سامانه ها را پیش کشیدن مسائل جامعه دانست و نفس وجود این سامانه ها را برای اطلاع و آگاهی از دغدغه های جامعه مفید معرفی کرد.

تعریف کدهای رفتاری؛ تعمیق نظارت بر نمایندگان

در سومین و واپسین ارائه، اندیشکده شفافیت برای ایران درخصوص نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس وارد بحث شد. از نظر نماینده اندیشکده شفافیت برای ایران وضعیت نظارت فعلی بر نمایندگان به صورتی است که می‌توان از فقدان نظارت سخن گفت. و با این مقدمه رویکردهای موجود در بحث نظارت را در سه دسته «درون پارلمانی»، «برون پارلمانی» و «ترکیبی به علاوه نظارت مردمی» صورت بندی کرد؛ که به طبع نظارت ترکیبی را دارای رجحان معرفی کرد.

همچنین درباره «اَشکال نظارت» نیز بحثی نظری را با ذکر مصادیق مطرح کرد و از دو رویکرد «قوانین رفتاری خاص نمایندگان» و «قواعد عمومی» گفت. و تدوین قوانین رفتاری خاص برای نمایندگان را ضروری برشمرد و در این راستا سه قاعده «ایجابی»، «سلبی» و «اخلاقی» را از هم تفکیک کرد و از فقدان قواعد ایجابی و سلبی در ایران گفت.

این نشست پس از هر ارائه به پرسش و پاسخ حضار و در پایان به جمع بندی مباحث اختصاص داشت. گفتنی است نشست هم فکری اندیشکده ها در تحول ساختارهای مجلس، به دنبال فراخوان «هم اندیشی اندیشکده ها و مجلس» برگزار شده است. در این فراخوان، جهت ایجاد تحول مجلس شورای اسلامی در سه محورِ اصلیِ «تحول در قانون گذاری»، «تحول در حوزه نظارت و ساختارهای داخلی مجلس» و «ارتقا کارآمدی مجلس»، از اندیشکده ها دعوت شده بود به ارائه طرح در این موضوعات بپردازند.