آموزش، علم و فناوریسند خلاصه سیاستیطراحی سامانهفناوری و نوآوری

طراحی سامانه یکپارچه مدیریت تبادل فناوری

طراحی سامانه‌ای جهت ارتباط سازنده بین بازیگران عرصه تبادل محصولات فناورانه

در تبادل محصولات فناورانه دارندگان فناوری، متقاضیان فناوری و کارگزاران فناوری به عنوان بازیگران اصلی به ایفای نقش می‌پردازند. سامانه یکپارچه مدیریت تبادل فناوری وظیفه برقراری ارتباط سازنده بین این عوامل را برعهده دارد. مدیریت سامانه تبادل فناوری به عنوان چهارمین بازیگر این سامانه فضای لازم را برای فعالیت کارگزاران و برقراری ارتباط میان عرضه‌ کنندگان و متقاضیان فناوری فراهم می‌آورد. کارگزاران در این سامانه با رصد مداوم فناوری ‌های عرضه شده و تقاضاهای بخش صنعت و ارزیابی این موارد به دنبال برقراری ارتباط بین مناسب‌ترین عرضه ‌کننده و متقاضی هستند. سازوکارهای حمایتی نیز در این سامانه تعریف شده که می‌تواند فضای تبادل محصولات فناورانه را به نحو مطلوبی بهبود ‌بخشد.

ضرورت و اهداف پژوهش

بازیگران اصلی حوزه فناوری و محصولات فناورانه را می‌توان به سه گروه تفکیک نمود: گروه اول دارندگان فناوری هستند؛ که غالبا دانشگاه‌ ها و شرکت ‌های دانش بنیان در این دسته قرار می‌گیرند. گروه دوم متقاضیان فناوری هستند؛ که معمولا صنایع بزرگ کشور در این دسته قرار می‌گیرند. در نهایت گروه سوم واسطه‌هایی هستند که به دلیل ناتوانی گروه اول در متقاعدسازی گروه دوم برای استفاده از فناوری ارائه شده، به عنوان کارگزاران فناوری نقش واسط بین این دو گروه را بازی می‌کنند. ارتباط موثر بین این گروه ‌ها همواره با مشکلاتی همراه بوده است اما دولت و نهادهای وابسته می‌توانند با قاعده‌گذاری و استانداردسازی در راستای تسهیل این ارتباط گام بردارند. «سامانه یکپارچه مدیریت تبادل فناوری» به دنبال ایجاد مدلی برای برقراری روابط سازنده و پویا بین این عوامل است. هدف اصلی این پژوهش طراحی و ایجاد این سامانه می باشد.

تجارب داخلی در حوزه تبادل فناوری

دو نمونه نسبتا موفق در حوزه تبادل فناوری در کشور، فن‌بازار ملی و ستاد ویژه فناوری نانو هستند که بررسی تجربیات آن‌ها در طراحی سامانه مدیریت تبادل فناوری اهمیت دارد.

فن‌بازار ملی

این فن بازار طی نزدیک به یک دهه فعالیت در پارک فناوری پردیس یکی از تجربیات اصلی کشور در زمینه ایجاد ارتباط میان فناوران و متقاضیان است. با وجود نقاط قوت فن‌ بازار، وجود برخی ضعف‌ ها باعث شده تا ایجاد پیوندهای واقعی بین طرفین عرضه و تقاضای فناوری چندان چشم‌گیر نباشد. از جمله این ضعف ‌ها می‌توان به فقدان پروتکل ‌ها و رویه‌ های مناسب و تجربه شده برای تعامل طرفین عرضه و تقاضای فناوری، کم بودن تبادلات واقعی و به روز نبودن اطلاعات اشاره کرد.

ستاد ویژه فناوری نانو

این ستاد در دهه اخیر پروژه ‌های بسیاری را در زمینه شناسایی تقاضاهای صنعت و معرفی راه‌ حل ‌های مبتنی بر نانو داشته است. بر اساس بررسی ‌های انجام شده در ۶۰ درصد از پروژه ‌ها از عاملی به عنوان کارگزار رسوخ نانو در صنعت استفاده شده که در ۵۰ درصد از پروژه ‌ها استفاده از آن‌ها موفقیت آمیز بوده است. با وجود موفقیت‌ هایی که پروژه ‌های نانو تا به حال کسب کرده‌اند اما با چالش ‌هایی نیز رو به رو هستند؛ که از آن جمله می‌توان فقدان اطلاعات کافی از فناوری و بازار آن، ناتوانی در شناخت درست کاربردهای تجاری فناوری و مستندسازی ضعیف نام برد.

بررسی چند نهاد فعال در حوزه تبادل فناوری در کشورهای دیگر

در این قسمت مشخصات ۵ نهاد فعال در حوزه تبادل فناوری ارائه می‌گردد. این نهادها دارای مدل ‌های کسب و کار متفاوت هستند و از شیوه‌ های متفاوتی برای تسهیل فرآیند تبادل فناوری استفاده می‌کنند. لذا بررسی آن‌ها می‌تواند در طراحی سامانه ‌های تبادل فناوری مفید واقع شود

نقش کلیدی

ارائه خدمات کارگزاری

تنظیم گری و تسهیل گری

نام موسسه

NINESIGMA

B2Match

INNOCENTIVE

STTE

EEN

کشور/منطقه

ایالات متحده

اتحادیه اروپا

ایالات متحده

چین

اتحادیه اروپا

ماهیت حقوقی

خصوصی

خصوصی

خصوصی

دولتی

دولتی

نقش کلیدی

پیوند عرضه و تقاضا

برگزاری رویدادهای تبادل

حل مسائل نوآوری سازمان ‌ها

پیوند عرضه و تقاضا

معرفی به مراکز ارائه‌دهنده خدمات

مدل درآمدی

دریافت حق‌الزحمه کارگزاری تبادل

دریافت حق‌الزحمه برگزاری رویداد

دریافت حق‌الزحمه واسطه‌گری مشکل به سازمان‌ها

حمایت ‌های دولتی و حق‌الزحمه کارگزاری تبادل

حمایت‌ های اتحادیه اروپا

مزیت

ارائه خدمت در کل زنجیره ارزش

کمک در اتصال سازمان‌ ها به یکدیگر

ایجاد طوفان فکری جهانی

ارائه انواع تسهیلات

ایجاد شبکه‌ی گسترده خدمات

مدل مفهومی پیشنهادی برای سامانه مدیریت تبادل فناوری

مدل مفهومی سامانه مدیریت تبادل فناوری دارای ۴ بازیگر اصلی است: عرضه ‌کنندگان فناوری، متقاضیان فناوری، کارگزاران تبادل فناوری و مدیریت سامانه تبادل فناوری. مدیریت سامانه با ایجاد زیرساخت اطلاعاتی یکپارچه و طراحی رویه‌های کاری استاندارد، فضای لازم را برای فعالیت کارگزاران و برقراری ارتباط میان عرضه‌ کنندگان و متقاضیان فناوری فراهم می‌آورد. عرضه ‌کنندگان و متقاضیان به ترتیب داشته ‌های فناورانه و تقاضاهای خود را در سامانه تبادل ثبت می‌کنند و کارگزاران تبادل فناوری با بررسی موارد عرضه و تقاضا و شناسایی موارد مناسب، فرآیند تبادل فناوری را پیش می‌برند. مجموعه‌ای از خدمات تجاری‌سازی نیز مورد نیاز یک تبادل موفقیت آمیز خواهد بود که توسط ارائه‌دهندگان این خدمات و از طریق این سامانه ارائه خواهند شد. مدیریت سامانه باید ارتباطات روشنی با ارائه‌دهندگان این خدمات شکل داده تا ارائه این خدمات از سهولت بیشتری برخوردار باشد. رویه‌های کاری سامانه مدیریت تبادل فناوری در سه دسته اصلی ثبت عرضه (پروفایل فناوری)، ثبت تقاضا (پروفایل تقاضا) و تبادل قرار می‌گیرند. کارکرد اصلی سامانه بر شناسایی تقاضاهای صنعتی و برآورده ساختن آن‌ها متمرکز است (بخش عرضه). اما کارگزاران برای رفع این تقاضاها باید آگاهی کاملی از فناوری ‌های در دسترس داشته باشند. اهم وظایف کارگزاران در بخش عرضه فناوری شامل مواردی از قبیل: تعامل و شبکه ‌سازی با فناوران، اطلاع‌ رسانی به فناوران در مورد نیازهای صنعت، ارزیابی اولیه فناوری‌ ها و انتخاب فناوری ‌های مناسب برای رسوخ در صنعت است. در بخش تبادل نیز کارگزاران وظایفی برعهده دارند که برخی از آن‌ها عبارتند از: شناسایی (پایش، رتبه‌ بندی و انتخاب فناوری ‌های مناسب)، انجام مذاکرات اولیه با طرفین، ارزیابی تکمیلی، طراحی مدل همکاری مناسب برای هر پروژه، پیگیری عقد قرارداد تبادل، مستندسازی پروژه تبادل.

ساز و کارهای حمایتی در سامانه تبادل فناوری

ساز و کارهای حمایتی در سامانه تبادل فناوری را می‌توان در سه دسته اصلی جای داد:

۱. تامین زیرساخت ‌ها: ایجاد بسترهای اطلاعاتی مناسب، ایجاد شبکه بین کارگزاران تبادل، فناوران و مشاوران صنعتی، حمایت از برگزاری نشست ‌های صنعتی، حضور در نمایشگاه ‌ها و بازدیدهای صنعتی و در نهایت پیگیری تصویب قوانین و آیین‌نامه ‌های مشوق برای کارگزاران تبادل.

۲. ارائه خدمات پشتیبان: تامین هزینه ‌های طرح ‌های امکان‌سنجی، توجیه اقتصادی و مطالعات بازار، ارائه خدمات مالی، مشاوره ‌ای و حقوقی به کارگزاران، ارائه مشوق ‌های مالی به کارگزاران.

۳. کاهش ریسک طرفین تعامل: حمایت از تست ‌ها و آزمایش ‌های کارکردی و کسب استانداردهای لازم به منظور متقاعد کردن صنعت، حمایت از تحقیقات تکمیلی و ساخت نمونه اولیه، تامین بخشی از هزینه ‌های خرید تجهیزات خط تولید و ارائه خدمات ضمانت فناوری به صنعت در قراردادهای فروش فناوری.

جمع‌بندی

در طی دهه اخیر تجربیاتی نظیر فن‌بازار ملی و ستاد ویژه فناوری نانو تلاش ‌های نسبتا موفقی در حوزه تبادل فناوری داشته ‌اند. اما وجود ضعف ‌هایی در آن‌ها ضرورت وجود یک سامانه یکپارچه جهت مدیریت تبادل فناوری را نشان می‌دهد. در این راستا، این پژوهش با هدف طراحی سامانه یکپارچه مدیریت تبادل فناوری انجام شده است. مدل پیشنهادی شامل سه بخش ثبت عرضه، ثبت تقاضا و تبادل است که کارگزاران در هریک از این بخش ‌ها وظایفی را در فرآیند تبادل فناوری برعهده دارند. رصد تقاضاها (ثبت تقاضا)، تعامل و شبکه ‌سازی با عرضه ‌کنندگان (ثبت عرضه) و انجام مذاکرات با طرفین تبادل (تبادل) از جمله این وظایف است که تحت نظر مدیریت سامانه انجام خواهد شد. مدیریت سامانه تبادل فناوری به عنوان بازیگر چهارم فضای تبادل محصولات فناورانه ایفای نقش کرده و سعی در ایجاد فضایی جهت ارتباط امن، موثر و سازنده این عوامل با یکدیگر دارد.

این مطالعه توسط پژوهشکده مطالعات فناوری با همکاری رضا اسدی فرد، هادی حسینی، یاسر خوشنویس، علی محمد سلطانی، فرزانه شجاع، احمد طالبیان و احمدکاظمی و به سفارش ستاد توسعه فناوری نانو در سال ۱۳۹۴ انجام شده است.

محصول مرتبط:

امتیاز کاربر ۴ (۲ رای)

پژوهشکده مطالعات فناوری

پژوهشکده‌ مطالعات فناوری می‌کوشد با انجام و پشتیبانی از تحقیقات میان‌رشته‌ای در کلاس جهانی؛ کمک به شکل‌گیری جامعه‌ی متخصصان و پژوهشگران؛ و تلاش برای هماهنگی افراد و گروه‌های مرتبط، مهم‌ترین مسائل کشور در حوزه‌ی رشد و توسعه‌ی فناوری را شناسایی کند و به آن‌ها پاسخ دهد. ورود به صفحه انديشکده

رضا اسدی‌ فرد

دبیر گروه سیاست نوآوری و آینده نگاری - دکتری مدیریت تکنولوژی - دانشگاه علامه طباطبایی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا