توسعه صادرات، بهترین مدل مانع زدایی از تولید

رهبر معظم انقلاب اسلامی از سال ۱۳۸۷ با توجه به اهمیت مسائل اقتصادی و شروع جنگ های اقتصادی توسط دشمنان جمهوری اسلامی ایران نگاه ویژه‌ای به مشکلات اقتصادی داشتند؛ به طوری که از سال ۱۳۸۷ تاکنون به طور مستقیم در شعار سال های مختلف به آن اشاره کردند. در سال ۱۳۹۲ نیز سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی در ۲۴ بند  توسط رهبری ابلاغ شد که نقش دیپلماسی اقتصادی و روابط اقتصادی بین المللی، درون زایی و برون نگری اقتصادی به وضوح در آن منعکس شده است.

با توجه به اهمیت مسئله تولید در اقتصاد، ۳ سال است که رهبری در انتخاب شعار سال به طور مستقیم به مسئله تولید اشاره کردند و سال های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ را به ترتیب با نام های رونق تولید، جهش تولید، تولید پشتیبانی ها و مانع زدایی ها نامگذاری کردند.

بهره‌گیری از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی و ایجاد بازار های بین المللی و توسعه صادرات، می‌تواند منجر به بهبود مستمر محیط کسب و کار و رونق تولید شود. تولید تنها مقوله اقتصادی تحول گرای هر کشور است که می‌تواند با افزایش عرضه و صادرات و همچنین بالا بردن ارزش پول ملی، موجب کاهش نرخ تورم و بیکاری شود. تولید است که می‌تواند سهم کمتر از یک درصدی ایران از تجارت جهانی را افزایش دهد؛ لذا اولویت قائل شدن در تولید براساس چشم انداز ۱۴۰۴ به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

عوامل رقابت پذیری تجاری

پشتیبانی و مانع زدایی و جهش تولید در حالی می‌تواند از شعار به عمل تبدیل شود که در کنار تولید کالای با کیفیت ملی، بتوانیم با شناخت دقیق از بازارهای کشورهای همسایه (همانند اتحادیه اقتصادی اوراسیا)  با محوریت سفارت های جمهوری اسلامی به شبکه سازی برای ایجاد هویت رسمی بخش خصوصی و بازاریابی کالاهای ایرانی در کشورهای میزبان بپردازیم؛ این موضوع باعث شکل‌گیری جریان شفاف اطلاعات و محفلی برای همکاری های شرکت های بخش خصوصی در کشورهای میزبان می‌شود.

تحلیل وضعیت موجود صادرات کشور

سهم صادرات در جهان و سرانه صادرات غیرنفتی

شاخص باز بودن تجاری

کاهش وابستگی به نفت

وظایف نهاد های مختلف در توسعه صادرات کشور

۲۰ پیشنهاد اجرایی برای جهش تولید

1. انتقال سیاست‌های صنعتی سنتی به سیاست‌های صنعتی دانش‌بنیان از طریق ارتقای دانش کارکنان و جذب نیروی ماهر تخصصی
   ۲. اصلاح قوانین مختلف برای مقررات زدایی از بازار کار، متنوع‌سازی فعالیت‌های صنعتی، ادغام و همسو سازی فعالیت‌های تولیدی و نوسازی صنعتی، برقراری سیستم تعرفه‌ای مناسب برای صنایع داخلی وفعال شدن کامل ظرفیت‌های خالی کارخانجاتی که محصول آنها داری مزیت است.
2. ایجاد مراکز مدیریت استراتژیک در بنگاه‌های تولیدی
3. کاهش نرخ مالیات شرکت‌های با تولیدات رقابتی
4. توسعه صنایع فناور محور ، خدمات (حمل و نقل، مخابرات، پزشکی)
5. تبدیل صنایع نوزاد به پیشرفته
6. ایجاد رابطه درست بینمراکز علمی و صنعتی برای توسعه
7. هدایت نقدینگی و تخصیص منابع به سمت تولید با اعمال سیاست های پولی مولد

۹. تقویت صادرات در حوزه های با ارزش افزوده بالا

۱۰. تدوین نقشه راه سرمایه گذاری برای تولید و حفظ رقابت پذیری صنایع از طریق سیاست های سرمایه گذاری فعال و اشتغال زا در داخل و خارج از کشور

11. تسهیل در عملیات تجاری بین الملل از طریق اقدامات سیاستی مانند ثبات در تامین برق، حمایت موثر از سرمایه گذاری، تنظیم موافقتنامه های مشارکت واحدهای اقتصادی برای فعالیت‌های مشترک تولیدی در مسیر اولویت های کشور
12. جهت‌گیری به سمت صنایع سنگین، محصولات شیمیایی،فولاد و ماشین آلات، صنایع الکترونیک و فلزات غیر آهنی
13. هدایت ترجیحی یارانه‌های تولیدبه بنگاه‌های اقتصادی تولیدی براساس میزان تولید، کیفیت تولید، وضعیت مشارکت در سرمایه گذاری، ارزآوری، بسته بندی و صادرات
14. انظباط دهی بخش خصوصی از طریق منطقی کردن فعالیت صنایعی که دچار گسترش بیش از اندازه شده‌اند و کمک به ورشکستگی بنگاه‌های بد اداره شده برای صنایع مهم کشور و همچنین کنترل جریان های پولی و ارزی
15. بالابردن متغیرهای اصلی رفاه کشور و توزیع عادلانه منابع مالی کشور برای امکان رشد تولید
16. اتخاذ سیاست‌های روشن در بخش تجارت خارجی و تنوع‌دهی به بازارهای هدف صادراتی برای پایداری تولید
17. طراحی راهبرد عملیاتی جهش تولید صنعتی، نیمه صنعتی و کارگاهیکشور در بخش‌های با ظرفیت صنعت، معدن، تجارت، مسکن، کشاورزی، گردشگری،دانش بنیان و…برای همسویی  و اتصال متوازن اهداف و خروجی‌ها
18. افزایش حداقل دوبرابری سهم وزارت صمت کشور از بهره مالکانه معادن و هدایت آن به سمت رونق زیرساخت های معدنی
19. ثبات در شاخصه های کلان اقتصادی، رویه ها و قوانین و امنیت محیط کسب و کار
20. ترغیب تقاضای رشته فعالیت های صنعتی مانند کانی غیرفلزی و فلزات اساسی با سیاست های جذب بخش مسکن و عمران

۲۵ پیشنهاد جهت توسعه صادرات

نتیجه

شاید بهترین مدل پشتیبانی و مانع زدایی از تولید، تلاش در جهت افزایش تولید صادراتی با هدف ارزآوری جهت تامین نیازهای بخش های تولیدی بوده که در این صورت شاهد افزایش اشتغال و درآمد آحاد مردم خواهیم بود.

برنامه ریزی در راستای تحقق شعار سال جاری، نیازمند هماهنگی و همکاری کلیه بخش ها و سازمان ها و نهادهای مرتبط است که بدون موازی کاری از این فرصت بهینه استفاده کنند و مسیر را برای اجرایی شدن سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی و در راس آن، درون زایی و برون گرایی اقتصاد فراهم کنند.

پی‌نوشت: یادداشت «توسعه صادرات، بهترین مدل مانع زدایی از تولید» توسط محمد مهدی بازگیرخوب، پژوهشگر دفتر مطالعات دیپلماسی اقتصادی دانشگاه امام صادق (ع)، نوشته شده است.