تدوین دکترین استراتژیکی نظامی آمریکا علیه ایران

آمریکا همواره در طی سال‌های گذشته ادعای روی میز بودن گزینه نظامی در برابر ایران را مطرح کرده است، ولی آنچه که اهمیت دارد ارزیابی توان آمریکا برای عملی کردن این ادعا است. برای این منظور، ایران باید اشراف اطلاعاتی بر آمریکا داشته باشد و با دستیابی به اطلاعات استراتژیک، در موضع حمله به استراتژی‌ های آمریکا قرار گیرد. تبیین آیین متجاوز بخشی از روند تحقق اشراف اطلاعاتی است که حاصل بازی جنگ می باشد. بنابراین با شبیه ­سازی بازی جنگ میان آمریکا و ایران، مؤلفه‌ های اساسی دکترین جنگ نظامی آمریکا قابل تحصیل است که زمینه­‌ساز دستیابی به سناریو‌های محتمل آمریکا در جنگ نظامی خواهد بود.

ضرورت و اهداف پژوهش

آمریکا سال‌ها است که ادعای برخورد نظامی با ایران را دارد. با وجود این ادعا که گزینه‌های نظامی آمریکا روی میز است، اما پرسشی که مطرح می شود اینست که چگونه می‌خواهد آن را محقق کند؟ هرچند که برخی از سناریوهای نرم و سخت و نیمه‌سخت آن مشخص است، اما کماکان پاسخ این پرسش مبهم است. به منظور پاسخ به این پرسش، انجام بازی جنگ نظامی ضروری است. در واقع لازم است که دو عامل مهم نیت آمریکا برای حمله نظامی به ایران و توان آمریکا برای این تصمیم ارزیابی شود تا آیین متجاوز تبیین گردد. به علاوه ایران باید از دکترین نظامی آمریکا شناخت داشته باشد و به عبارتی دیگر، نیاز به «اشراف اطلاعاتی فعال» است. تنها از این طریق دکترین نظامی ایران قابلیت اتکا خواهد داشت و می‌توان به استراتژی‌ های دشمن حمله کرد. در راستای این هدف شناسایی دکترین استراتژیکی نظامی آمریکا علیه ایران در دستور کار این پژوهش قرار گرفته است.

روش ‌شناسی پژوهش

در این پژوهش با استفاده از «تئوری بازی ‌ها»، یک «بازی جنگ نظامی» بین دو دولت ایران و آمریکا طراحی شده است. بر این اساس ابتدا کنش‌های احتمالی نظامی، در قالب سناریوهای محتمل، به عنوان استراتژی دشمن تبیین می‌شود؛ سپس برای هر یک از این استراتژی‌ های دشمن، واکنش ‌های ممکن نظامی، به عنوان ضداستراتژی، در حمله به استراتژی دشمن ترسیم می‌گردد. برای دولت آمریکا مؤلفه‌ های دکترین استراتژیکی نظامی تبیین شده و از روش «ماتریس سناریو نسبت به مؤلفه‌ ها»، به دسته‌بندی سناریو‌ها پرداخته می‌شود.

مؤلفه‌ های اساسی دکترین استراتژیکی جنگ نظامی آمریکا علیه ایران و ضداستراتژی‌ های ایران

بر اساس «بازی جنگ نظامی»، هشت مؤلفه اساسی دکترین استراتژیکی جنگ نظامی آمریکا تبیین می‌شود. این مؤلفه‌ ها که تعیین‌کننده روند تحمیل اراده آمریکا علیه ایران است، به عنوان یک استراتژی شناخته شده و برای هر یک از آن‌ها، یک ضداستراتژی توسط ایران تعیین خواهد شد. استراتژی‌ های جنگ نظامی آمریکا و ضداستراتژی‌ های ایران به ترتیب زیر هستند:

۱. اخذ اجماع جهانی و پرهیز از تک‌روی در منازعه نظامی: هدف از این استراتژی منزوی کردن ایران و یا تشکیل یک اجماع جهانی و منطقه‌ای علیه ایران است. ضداستراتژی: ایران همواره باید تدابیر و سیاست ‌های تهاجمی در جهت ممانعت از انزوا، اتخاذ کند و در ائتلاف‌های جهانی و منطقه‌ای مطلوب خود حاضر باشد.

۲. ابتدا تضعیف ایران، سپس حمله نظامی: ایران باید به اشکال مختلف حقوقی، فنی، علمی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی به قدری تضعیف شود که امکان «مقابله به مثل» در هر واکنش نظامی از او سلب گردد. از این مرحله باید پروژه فرسایش قطاع امنیتی (SSR) در حوزه نظامی علیه ایران به اجرا درآید. ضداستراتژی: تقویت کشور ایران یک ضرورت استراتژیک است و ایران باید متقابلا پروژه SSR آمریکا را در دستور کار خود قرار دهد.

۳. مطالبه فرصت: از هر فرصتی باید حداکثر استفاده صورت گیرد و آن را به تهدید تبدیل نمود. این فرصت می‌تواند بلایای طبیعی، آشوب ‌های سیاسی و یا جدایی ‌طلبی باشد. ضداستراتژی: هر وضعیتی که در داخل ایران پدید آید و امکان ایجاد فرصت برای آمریکا محسوب شود، باید آن وضعیت را خنثی کرد.

۴. عملیات نیابتی نظامی: از گروه‌ های مسلح موجود به عنوان نیرو‌های نیابتی استفاده شود و تا زمانی که استراتژی سرزمین سوخته توسط این نیروها اجرا نشده باشد، نیروی زمینی آمریکا وارد ایران نشود. ضداستراتژی: ایران باید حربه جنگ نیابتی را به دشمن برگرداند و باید دانست که تا زمانیکه نیروهای جنگ نیابتی دشمن در صحنه هستند، نیروهای زمینی آمریکا وارد عمل نخواهند شد.

۵. کاهش هزینه جنگ نظامی با ایران: مداخله نظامی آمریکا در جهان مبتنی بر محاسبه هزینه- فایده است. بنابراین کاهش هزینه‌ های جنگ نظامی یک اصل استراتژیک است. ضداستراتژی: ایران باید تدابیری اتخاذ کند که هزینه دشمنی آمریکا با ایران بسیار بالا برود.

۶. کاهش مدت زمان درگیری با ایران: اقتصاد آمریکا و جهان تحمل یک جنگ طولانی با ایران را ندارد. به علاوه پاسخ‌گویی به افکار عمومی مردم در درازمدت مشکل‌ساز خواهد شد. بنابراین درگیری در حداقل زمان و با حداکثر بهره‌وری عملیاتی باید انجام شود. ضداستراتژی: تاب‌مندی دفاعی ایران باید از شاخص‌های انعطاف بهره‌مند باشد. همچنین آستانه تحمل نیروهای ایران باید فراتر از تنگه زمانی ارتش آمریکا باشد.

۷. حفظ ابتکار عمل در مدیریت سطوح گوناگون منازعه نظامی: آمریکا نباید ابتکار عمل در ارتقاء سطح درگیری و یا ایجاد جبهه ‌های دیگر علیه نیروهای آمریکا را به ایران واگذار کند. ضداستراتژی: ایران باید ابتکار عمل منازعه را از آمریکا بگیرد یا اینکه آمریکا نیز نباید ابتکار عمل منازعه را در اختیار داشته باشد. همواره باید پس از ضربه اول آمریکا، ضمن پاسخ به آن در همان سطح، دکترین ضربه اول را در سطح دیگری از منازعه و در جای دیگری اعمال کرد.

۸. حفظ ابتکار عمل در مدیریت تشدید وخامت اوضاع: همواره باید اختیار تغییر وخامت منازعه و مدیریت آن در اختیار آمریکا باشد. ضداستراتژی: ایران باید همواره آمادگی اعمال دکترین ضربه اول در سطوح گوناگون منازعه در مناطق مختلف را داشته باشد تا مدیریت وخامت اوضاع را به دست گیرد.

سناریوهای محتمل جنگ نظامی آمریکا علیه ایران

به طور کلی ۲۶ سناریوی محتمل جنگ نظامی آمریکا علیه ایران قابل طراحی است که این سناریوها از منظر ایران در ۵ دسته «عالی، خوب، بد، خیلی بد و فاجعه» قرار می‌گیرند. هر سناریو برخی از مولفه‌ های هشت‌‌ گانه اساسی دکترین نظامی آمریکا علیه ایران (که در بالا ذکر شد) را دارا است و برخی را دارا نیست. اهمیت هر سناریو بر اساس مولفه ‌هایی که دارای آن‌ها است، تعیین می‌شود. با توجه به اینکه فقدان هر چه بیشتر مؤلفه ‌ها نتیجه مطلوب‌تری را برای ایران رقم خواهد زد، ضداستراتژی ایران باید این باشد که از تکمیل این مؤلفه‌ ها جلوگیری نماید.

جمع‌بندی

به منظور دستیابی به استراتژی‌ های نظامی آمریکا، «بازی جنگ نظامی» بر پایه «تئوری بازی ‌ها» میان ایران و آمریکا شبیه ‌سازی گردید. بر این اساس، با تبیین آیین متجاوز (هشت مؤلفه اساسی دکترین استراتژیکی جنگ نظامی آمریکا) اشراف اطلاعاتی ایران توسعه داده شد. دکترین نظامی ایران به منظور دفاع از امنیت خود، بر اساس ضداستراتژی‌ هایی که در مقابله با استراتژی‌ های جنگی نظامی آمریکا شکل می‌گیرد، بازتعریف می‌شود. ترکیب همه یا تعدادی از مؤلفه ‌های اساسی دکترین جنگ نظامی آمریکا سناریو‌های محتمل آمریکا را شکل می‌دهد. با توجه به اینکه سناریو‌هایی که شامل تعداد کمتری از مؤلفه‌های اصلی باشد، برای ایران بهتر است؛ بنابراین دکترین نظامی ایران باید در راستای از میان برداشتن هر چه ‌بیشتر مؤلفه‌ های اساسی آمریکا و تولید سناریو‌های ناقص، تدوین گردد.

این مطالعه توسط اندیشکده یقین و توسط حسن عباسی در سال ۱۳۹۶ انجام شده ‌است.

محصول مرتبط: