وبینار آشنایی با فعالیت های ترویجی در سیاست گذاری؛ بررسی یک نمونه

به گزارش گروه خبر جامعه اندیشکده ها؛ وبینار «نقش فعالیت های ترویجی در سیاست گذاری؛ بررسی پروژه مالیات بر عایدی املاک»، در روزهای ۷ و ۸ خردادماه به همت مدرسه اندیشه ورزی و سیاست سازیِ جامعه اندیشکده ها برگزار شد. مدرسه اندیشه ورزی و سیاست سازی در سلسله کارگاه های «دوره آشنایی با متدولوژی ها و موضوعات فعالیت در اندیشکده ها» به آموزش «فرآیندها و روش های انجام پروژه های اندیشکده ای؛ از پژوهش تا قانونگذاری» به علاقمندان فعالیت های اندیشکده ای می‌پردازد.

بیان متدولوژی؛ نقش فعالیت های ترویجی در سیاست گذاری

جلسه نخست این وبینار، چهارشنبه، ۷ خردادماه، با ارائه دکتر محمد امینی رعایا، مدیر شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی، برگزار شد. امینی رعایا بحث خود را با تفکیک کارویژه های «پژوهشکده» و «اندیشکده» آغاز کرد. طبق توضیحات وی، هویت یک پژوهشکده با انجام پژوهش و خروجی فعالیت آن در قالب کتاب و مقاله تعریف می‌شود. در حالیکه اندیشکده علاوه بر این و پس از این، به عملیاتی شدن و تبدیل خروجی پژوهشی به قانون و ساختار اجرایی نیز می‌پردازد.

درواقع این دو (پژوهشکده و اندیشکده) در دو محورِ «مدل مسئله یابی» و «فرآیند ترویج» از هم متمایز می‌شوند. در مسئله یابی، پژوهشکده از ادبیات تحقیق و اندیشکده از فضای واقعی و زیست بوم مسئله آغاز به کار می‌کنند. همچنین فرآیند ترویج در پژوهشکده منتج به چاپ و انتشار کتاب و مقاله می‌شود. در حالیکه یک اندیشکده بایستی به طرح عملیاتی مطالعه‌ای که انجام شده و پیاده سازی و اجرای آن نیز بپردازد.

این تفکیک، مقدمه ورودِ امینی رعایا به تعریفِ مفهوم «فعالیت ترویجی» یا Advocacy بود. طبق تعریف، Advocacy به سلسله اقداماتی گفته می‌شود که برای آماده‌سازی ذهن، فکر، توان و خواست بازیگران دخیل در یک مسئله جهت همراه کردن آنان در تلاش برای حل آن مسئله انجام می‌شود.

امینی رعایا توضیح داد طراحی استراتژی فعالیت ترویجی در شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی، از مدلی با هشت ویژگی بهره می‌برد. وی این هشت ویژگی را اینطور برشمرد:

علاوه بر این هشت ویژگی، نوع مخاطب در مسائل مختلف، می‌تواند در طراحی استراتژی فعالیت ترویجی اثرگذار باشد:

انتهای صحبت‌های امینی رعایا به توصیه درخصوص راهبردهای کلی در فعالیت های ترویجی اختصاص داشت. به طور مثال «پیدا کردن مسئولِ محوری در موضوع مورد نظر»، «استفاده از ظرفیت رسانه ها»، «مدیریت هوشمند مخالفان»، «ویژگی های فرد ترویج گر» که به عنوان کارآفرین سیاست از آن نام برد و نیز «مدیریت سیاسی شدن/نشدن موضوع» در این بخش توضیح داده شدند.

امینی رعایا، Advocacy را از موضوعات نوین در ایران و نیز در جهان و موضوع پایان نامه دکتری خود معرفی کرد.

بکارگیری متدولوژی؛ تجربه تلاش برای تصویب قانون مالیات بر عایدی املاک

علی ملک زاده، مدیر پروژه مالیات بر عایدی املاک، در جلسه دوم وبینار «نقش فعالیت های ترویجی در سیاست گذاری» به چگونگی پیاده سازی توضیحات امینی رعایا در پروژه «مالیات بر عایدی املاک» پرداخت. اگر محورهای اساسی ارائه ملک زاده را در «شناسایی مسئله»، «توسعه مفهومی»، «فعالیت های ترویجی-رسانه‌ای» و «پیگیری» فهرست کنیم؛ «توسعه مفهومی» در پیشبرد پروژه مالیات بر عایدی املاک، از مباحث مورد تاکید ملک زاده بود؛ که در تمامی مراحل جاری و دارای تداوم بوده است.

وی از این پروژه تحت عنوان کلی «مقابله با سوداگری در جهت حمایت از تولید و تقاضای مصرفی» یاد کرد و از علل بی‌رغبتی به تولید در کشور آغاز کرد که منجر به حرکت سرمایه به سمت فعالیت‌های غیرمولد شده است. ملک‌زاده بر اساس آمار، یکی از مقاصد سرمایه را بخش مسکن معرفی کرد.

مدیر پروژه مالیات بر عایدی املاک اهمیت مالیات در بخش مسکن را مربوط به پنج ویژگی مسکن دانست:

این پنج ویژگی، میزان اهمیت مالیات بر عایدی مسکن را نشان می‌دهد. اما چرا این موضوع تاکنون به تصویب نرسیده است؟ ملک زاده علت آن را در نفوذ بالای ذی‌نفعان توضیح داد. که این حوزه، در حیطه فعالیت های ترویجی قرار دارد و با توضیحات مفصل ملک زاده درخصوص اهمیت فعالیت رسانه ای همراه بود. اظهارات ملک زاده، اثرگذاری رویکرد تنظیک گرانه (در مقابل رویکردهای قهری) را برجسته نشان می‌داد.

حوزه پیگیری این پروژه طبق توضیحات ملک زاده با فعالیت های متنوعی همراه بوده است؛ «انتشار گزارش سیاستی در رسانه ها»، «رایزنی با مسئولان و ذی‌نفعان»، «مطالبه اصناف دانشجویی و بسیج» و غیره از جمله این فعالیت ها هستند.

ملک زاده با آثار حل مسئله درخصوص مالیات بر عایدی املاک به بحث خود پایان داد؛ این آثار شامل «گفتمان سازی در جامعه»، «جلب توجه و همکاری مسئولین ذی‌نفوذ در بخش مسکن»، «ایجاد موج پژوهشی در موسسات پژوهشی کشور درخصوص موضوع مالیات بر عایدی املاک» و «قرار گرفتن طرح در مسیر تصویب و قانون شدن» می‌شود.

به اذعانِ ملک زاده، این پروژه همزمان به صورت طرح در مجلس و لایحه از سوی دولت پیگیری می‌شد و توجیه و بسیج نمایندگان مجلس در پیشبرد آن نقش بسزایی داشته است.

این وبینار با ارائه گواهینامه به شرکت کنندگان همراه بود. مدرسه اندیشه ورزی و سیاست سازیِ جامعه اندیشکده ها جلسه بعدیِ «دوره آشنایی با متدولوژی ها و موضوعات فعالیت در اندیشکده ها» را به پروژه «طرح جامع مهارت آموزی کارکنان وظیفه نیروهای مسلح» از پژوهشکده مطالعات فناوری اختصاص داده است. اطلاعات بیشتر و نحوه ثبت نام متعاقبا از سایت و کانال جامعه اندیشکده ها قابل پیگیری است. به شرکت کنندگان در هفتاد درصد از جلسات این دوره، گواهینامه شرکت در دوره اعطا می‌شود.

گزارش نخستین کارگاه اندیشه ورزی و سیاست سازی را که به «اصلاح قانون چک/اندیشکده محنّا» اختصاص داشت، از اینجا؛ و گزارش کارگاه دوم را که به موضوع «تجربه شفافیت در شهرداری تهران/اندیشکده شفافیت برای ایران» پرداخته است، از اینجا بخوانید.