فناوری های جدید و تامین اجتماعی دیجیتال
بررسی تحولات حوزه فناوری پس از همه گیری کرونا و ارائه پیشنهادی برای کاهش مشکلات این مسیر
همه گیری کرونا زندگی انسان ها را دگرگون کرده است. در طی این بحران فناوری های دیجیتال پیشرفت چشم گیری پیدا کرده اند. حتی این فناوری ها توانسته اند، شکل فضای کار و کسب و کارهای مختلف را عوض کنند. در این دوره شیوه هایی چون دورکاری و آزادکاری بیش از پیش اهمیت پیدا کرده اند. البته توسعه این فناوری ها، ویژگی ها و چالش های مربوط به خود را دارد. در این دوران اطلاع رسانی گسترده از طریق شبکه های اجتماعی باعث اجرای فاصله گذاری اجتماعی و تعطیلی مغازه ها شد؛ اما از طرف دیگر بسیاری از کسب و کارها در معرض خطر قرار گرفته اند. همچنین شیوه های جدیدی از کار به وجود آمده اند که به بیمه های تأمین اجتماعی مخصوص به خود نیاز دارند.
ضرورت و اهداف پژوهش
همه گیری کرونا زندگی انسان ها را در تمامی حوزه ها متحول کرده است. یکی از زمینه هایی که به دلیل همه گیری کرونا تغییرات گسترده ای را تجربه کرده است، حوزه فناوری و شبکه های مجازی است. برخی مدعی هستند، شبکه های اجتماعی در زمینه تبادل اطلاعات خطرناک هستند و باید به طرق مختلف نظارتی سخت گیرانه را بر این شبکه‌ها اعمال کرد؛ اما باید گفت که شبکه های اجتماعی که مردم به صورت مستقیم با آن ها در ارتباط هستند، نقش اساسی در اتخاذ تدابیر مؤثر در زمینه فاصله گذاری اجتماعی و تعطیلی اماکن داشته اند. در واقع پس از بروز بحران کرونا شبکه های اجتماعی و اینترنت روز به روز پیوندی ناگسستنی با زندگی روزمره انسان پیدا می‌کنند و این که بتوان دوباره همه چیز را به دوران پیش از کرونا برگرداند، امیدی واهی است. از همین رو هدف از این پژوهش بررسی شرایط ناشی از فناوری های دیجیتال است. در انتها نیز چشم انداز آتی این فناوری ها و چند توصیه ارائه شده است.
بررسی تحولات فعلی حوزه فناوری
بحران کرونا حوزه های مختلف زندگی بشر را تحت تاثیر قرار داده است و جوامع شکل دیگری به خود گرفته اند. امروزه شبکه های مجازی و اینترنت همه چیز را به شکل خود در آورنده اند. پیش تر از این بحران دو حوزه آموزش و سلامت مقاومت بسیاری را در مقابل روش های دیجیتال نشان می دادند اما اینک مشاهده می شود که هر دو بخش مجبور به پذیرش این تغییرات شده اند. البته که همه این تغییرات مثبت نیستند و در این میان بسیاری با مشکل مواجه خواهند شد، درنتیجه باید تا جای ممکن این مشکلات پیش بینی و برای حل آن ها راهکاری اندیشیده است.
یکی از مهم ترین تغییراتی که کرونا در حوزه کار به وجود آورده است، پیدایش دورکاری است. دورکاری اجازه می‌دهد که افراد بهتر و سریع‌تر با همکاران خود در ارتباط باشند. همچنین دیگر لازم نیست که نگران ترافیک و مشکلات گوناگون حمل و نقل باشند. از دیگر مزیت های دورکاری این است که می توان فارغ از محدودیت های مکانی و جغرافیایی عمل کرد و به این شکل ابداع و نوآوری های بیشتری پدید آورد.
تغییر دیگری که کرونا در حوزه اقتصاد پدید آورده است، ایجاد اقتصاد سیاسی دیجیتال است. اقتصاد دیجیتال با تقویت و عرضه محصولات و خدمات جدید فناورانه و همین طور اشاعه مدل های جدید کسب و کار، نقش مهمی در احیا و گستردگی حوزه اقتصاد ایفا کرده است؛ حتی نشانه هایی وجود دارد که در آینده کسب و کارهای مبتنی بر فناوری دیجیتال، رشدهای به مراتب بالاتری از این برهه زمانی داشته باشند. همچنین پژوهش ها نشان می دهد که فناوری هایی همچون اینترنت همراه، بلاک‌چین و هوش مصنوعی نقش بسیار مهمی را در حوزه کسب و کار ایفا خواهند کرد. نکته دیگری که باید به آن دقت کرد، تحولی است که فناوری های دیجیتال در روابط جامعه جهانی ایجاد می‌کند. با گسترش فناوری دیجیتال میدان نبرد جدیدی ایجاد خواهد شد. در این عرصه شرکت های فناوری با یکدیگر و همین طور با دولت ها رقابت خواهند کرد. همین طور ممکن است که رقابت بین دولت های کشورهای دیگر نیز افزایش پیدا کند.
موضوع دیگری که در زمینه فناوری های دیجیتال پس از بحران کرونا اهمیت ویژه ای پیدا کرده است، تأمین اجتماعی است. بحران کرونا مطالبات رفاهی جدیدی را برای گروه ها و قشرهای گوناگون مطرح کرده است و سیستم های اجتماعی باید بتوانند مقابل این خواسته های جدید پویایی خود را حفظ کنند. یکی از این راه ها که در کشورهای مختلفی چون هند استفاده شده است تا با مشکلات بحران کرونا مبارزه شود، سیستم تامین اجتماعی شوک پذیر است. در این شیوه سازمان تأمین اجتماعی باید بتواند در هنگام وقوع شوک های بزرگ از بسترها و سیستم های دیگر سازمان ها و نهادهای خصوصی و عمومی استفاده فوری و مناسب کند. نکته دیگر در زمینه تامین اجتماعی این است که کسانی که در کسب و کارهای دیجیتال کار می‌کنند و به اصطلاح به آزادکاری مشغول هستند، در خطر جدی قرار دارند و باید برای این افراد که درصد قابل توجهی از شاغلان را تشکیل می‌دهند، به فکر بیمه مناسب بود.
چگونه می توان خود را برای گسترش چشم گیر فناوری های دیجیتال آماده کرد؟
در بخش قبلی به برخی از چالش ها و ویژگی های گسترش فناوری های دیجیتال پس از همه گیری کرونا اشاره شد. در این بخش به نکاتی پرداخته می شود که از طریق آن می توان به شکل مطلوبی از چالش های گسترش چشم گیر فناوری جلوگیری کرد:
- سیستم های تامین اجتماعی ناگزیر خواهند بود تا خود را با گسترش فناوری های دیجیتال در فضای کاری وفق دهند. بازار کار دیجیتال مشکلات بسیاری را برای سیستم‌های سنتی ایجاد خواهد کرد. با ورود فناوری دیجیتال به فضای کاری، حضور کارکنان در سیستم تأمین اجتماعی رسمی کاهش پیدا خواهد کرد. درنتیجه نظام ها و سیاست گذاران تأمین اجتماعی باید به فکر بازاندیشی در مجموعه های خود باشند تا از ریسک های روزافزون این حوزه جلوگیری کنند؛
- نظام های تأمین اجتماعی می توانند از این برهه به عنوان فرصتی برای تأمین بودجه لازم برای رفع نیازهای ضروری نیروهای کار غیررسمی استفاده کنند. عمده نیروهای کار غیررسمی به فناوری های دیجیتال وابستگی اساسی دارند و به نظام های جدید تأمین اجتماعی نیاز دارند؛
- شرکت ها باید بر چیزی مثل اخلاق دیجیتال پایبند باشند و بر اساس امنیت، حریم خصوصی، رضایت کاربر، مقررات قانونی و ارزش‌های اجتماعی، استانداردهایی را برای خود تعریف کنند. نظارت مستمر بر کالاها و خدمات ارائه‌شده می تواند به اطمینان از پایایی و اتکاپذیری خدمات دیجیتال و کاهش میانگین زمان بهبود منتهی شود. برای بهبود عملکرد شرکت‌ها در فضای دیجیتال ضروری است که به ریسک‌های امنیتی زیرساخت ها و همچنین راه حل های مناسب برای احیای سیستم ها در مواقع اختلالات و مشکلات سایبری توجه کافی داشت. همچنین حفظ خلوص داده‌ها برای کسب بینش درست لازم است. در همین راستا باید به مدیریت ریسک سیستم ها و یکپارچگی داده ها توجه داشت.
جمع بندی
کرونا جوامع بشری را از جوانب گوناگونی متحول کرده است. یکی از حوزه هایی که در این برهه تغییری شگرف پیدا کرده است، فناوری دیجیتال است. نیاز انسان ها در دوره کرونا به فناوری های دیجیتال بیش از پیش شده است. فناوری دیجیتال شکل فضاهای کاری و کسب و کارهای مختلف را نیز تغییر داده اند. در این پژوهش به این تحولات پرداخته شده است. در ابتدا سعی شده است تا ویژگی ها و چالش های فضای دیجیتال در این دوران بررسی شود و پس از آن توصیه هایی ارائه شود تا بتوان چالش های این فناوری ها را به حداقل رساند. به طور خلاصه می‌توان گفت که سیستم های تأمین اجتماعی ناگزیر هستند که خود را با فناوری دیجیتال و کسب و کارهای مبتنی بر آن وفق دهند. همچنین نظام های تأمین اجتماعی باید از این برهه به عنوان فرصتی برای تأمین بودجه استفاده کنند تا بتوانند از طریق آن به نیازهای ضروری نیروهای کار غیررسمی پاسخ دهند. نکته آخر نیز این است که شرکت‌های مبتنی بر فناوری دیجیتال باید اصولی را با عنوان اخلاق دیجیتال تدوین کنند تا بتوانند از طریق آن برای کاربر اطمینان و امنیت ایجاد کنند.
این مطالعه در موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی توسط محمود ایرانی فرد در سال ۱۴۰۰ انجام شده است.
