بررسی نقش تعاونی جوانان در هند

تعاونی جوانان، عرفا به تعاونی ‌هایی گفته می ‌شود که بیش از نیمی از اعضای آن را جوانان زیر ۳۵ سال تشکیل داده باشند. کشور هند با استفاده از سیاست‌ هایی در جهت تقویت این تعاونی ‌ها و همین طور تشویق جوانان برای پیوستن به این تعاونی ‌ها، به مزایای مختلفی دست پیدا کرده است. در واقع کشور هند با استفاده از این تعاونی ‌ها با کمک نیرو و انگیزه جوانان با فقر در مناطق محروم مقابله می ‌کند. همچنین در این مسیر جوانان با ظرفیت ‌های کشور خود آشنا می‌ شوند و پس از مقابله با مخاطرات گوناگون و یادگیری حل مسئله، دست به فعالیت ‌های اقتصادی پرریسک ‌تر می ‌زنند و به این طریق اقتصاد کشور نیز رشد می‌کند.

ضرورت و اهداف پژوهش

واژه «تعاون جوانان» مبهم به نظر می‌ رسد، چرا که واژه تعاون بیشتر در زمینه فعالیت‌ های اقتصادی استفاده می ‌شود. در قانون ایران نیز تعاونی ‌ها به دو دسته تعاونی ‌های مصرفی و توزیعی تقسیم شده‌ اند که از لحاظ گرایش، به انواع و اقسام مختلفی تقسیم می ‌شوند؛ هر چند که تعاونی جوانان به طور صریح در قانون اشاره نشده است، اما برخی از مسئولان حوزه تعاونی کشور تعاریفی برای آن ارائه کرده ‌اند. یکی از کشورهایی که در حوزه تعاونی جوانان اقدامات مهمی را انجام داده است، کشور هند است. این کشور با تعریف خاصی از تعاونی جوانان، از جوانان برای توسعه کشاورزی و مبارزه فقر استفاده می‌کند که ثمرات بسیاری برای این کشور دارد. در این پژوهش سعی شده است که تجربیات کشور هند از استفاده از تعاونی جوانان بررسی شود و پس از آن به وزرات علوم و فناوری پیشنهاداتی در این زمینه داده شود.

تعریف تعاونی جوانان در ایران و مقایسه آن با هند

«تعاونی» بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و بر مبنای قانون تعاون، مصوب سال ۱۳۷۰، به دو نوع تولیدی و توزیعی تقسیم می ‌شود؛ هرچند که قانون تجارت، تعاونی‌ ها را تولیدی و مصرفی می‌ داند. تعاونی جوانان عنوان جدیدی است و در قانون برای این عنوان تعریف صریحی آورده نشده است. هر چند که یکی از مسئولین حوزه تعاون در تعریف تعاونی جوانان گفته است: «به تعاونی‌هایی که بیش از ۵۰ درصد از اعضای آن‌ها سنی بین ۱۸ تا ۳۵ سال دارند، تعاونی ‌های جوانان گفته می ‌شود.» با این وجود تعاونی ‌هایی که با تمرکز بر گروه هدف جوانان تشکیل شده است، به سه دسته تقسیم می ‌شوند.

یکی از انواع این تعاونی ‌ها، تعاونی ‌های آموزشگاهی است. تعاونی ‌های آموزشگاهی با هدف تقویت روحیه همکاری در بین دانش‌ آموزان و تشویق و ترغیب آنان به فعالیت ‌های گروهی و آشنا ساختن آنان به اقتصاد مردمی تشکیل می ‌شوند. اعضای این تعاونی‌ ها سنی زیر ۱۸ سال دارند. تعاونی‌‌ های دیگری که در این بخش قرار می‌ گیرند، تعاونی ‌های خدمات آموزشی است. این تعاونی ‌ها مشارکت جوانان را در فعالیت ‌های جمعی تقویت می‌کنند؛ همچنین بهره‌ وری کمی و کیفی آموزش را افزایش می ‌دهند. تعاونی سوم نیز تعاونی فارغ‌ التحصیلان است. حداقل ۷۰ درصد از اعضای این تعاونی نیز از میان فارغ ‌التحصیلان مراکز و موسسات آموزش عالی و دانشگاه‌ ها تشکیل شده‌ اند.

سیاست ‌های ترویجی دولت هند برای افزایش حضور جوانان در تعاونی ‌های این کشور

سنت تعاون ‌گرایی سابقه طولانی در هند دارد و به پیش از استقلال این کشور بر می‌ گردد. این کشور پس از استقلال از بریتانیا از مجموعه برنامه ‌های توسعه تعاونی برای ارتقای کشاورزی در مناطق روستایی استفاده کرد. از مهم‌ ترین این برنامه ‌ها می‌ توان به برنامه ‌های بیست منظوره اشاره کرد. در این برنامه ها سعی می ‌شود که با فقر در مناطق روستایی مبارزه شود. کمرنگ ‌شدن فعالیت‌ های تعاونی کشور هند در دهه ۱۹۹۰ میلادی بسیاری از پژوهشگران را نگران کرد تا این که دولت هند دوباره تصمیم گرفت که از ظرفیت جوانان در ساختار اقتصادی خود استفاده کند و در راستای تشویق جوانان به فعالیت در تعاونی‌ ها سیاست ‌های حمایتی را در دستور کار خود قرار دهد. اجرای این سیاست‌ ها مزایای بسیاری داشته است که در ادامه این بخش به برخی از آن ‌ها اشاره می ‌شود.

یکی از طرح ‌های دولت هند جایزه‌ ای به نام «جایزه ملی ماجراجویی تنزینگ نورگای» است. این جایزه هر ساله به جوانانی اهدا می شود که بیش ترین و پرمخاطره ‌ترین سفرهای ماجراجویانه را داشته‌ اند. این موضوع باعث می ‌شود که قدرت ریسک ‌پذیری جوانان افزایش پیدا کند و روحیه کار جوانان افزایش پیدا کند و به این صورت امکان رشد اقتصادی در کشور افزایش پیدا کند. مزیت دیگر این طرح‌ها بهبود یکپارچگی ملی است. از آن جایی که در این برنامه ‌ها جوانان به نقاط مختلف کشور می ‌روند، حس میهن ‌پرستی آنان افزایش پیدا می‌کند و احساس یگانگی و وحدت بیشتری با کشور خود می‌کنند، همین طور می ‌توانند با ظرفیت‌ های سایر مناطق کشور خود نیز آشنا شوند.

از دیگر ویژگی ‌های این برنامه ‌ها طرح خدمات ملی است. این طرح چیزی شبیه به اردوهای جهادی است و دانشجویان داوطلبانه به نقاط مختلف کشور می ‌روند و در مرمت و بازسازی مدارس و بیمارستان ‌ها کمک می ‌کنند. همچنین در طرح دیگری با آموزش جوانان در نواحی کمتر برخوردار زمینه ‌های خود اشغالی را برای ساکنان این مناطق فراهم می ‌کنند.

همچنین برای آشنایی بیشتر جوانان با این تعاونی ‌ها برنامه ‌های مختلفی تدارک دیده شده است. هفته خاصی از سال تحصیلی به عنوان هفته تعاون در دانشگاه‌ ها نام‌ گذاری می ‌شود و در این هفته تعاونی ‌ها فرصت مناسبی برای تبلیغ خود به دست می ‌آورند و خود را به دانشجویان جدیدالورود معرفی می‌کنند. همچنین برای افزایش انگیزه جوانان برای شرکت در این فعالیت‌ ها مسابقات دوره‌ ای با موضوع تعاون برگزار می ‌شود. جایزه ‌ای نیز به عنوان به جایزه ملی جوانان تعیین شده است. این جایزه به اشخاصی اهدا می ‌شود که به جامعه خود خدمات ارزنده ‌ای کرده باشند.

ارائه پیشنهاداتی به منظور استفاده از ظرفیت جوانان در تعاونی ها

در اولین گام برای استفاده از مزایای تعاونی ‌های جوانان ارائه تعریفی مشخص از آن است. کشور هند تعاونی ‌های جوانان را مربوط به گروه سنی ۱۵ تا ۳۰ سال تعیین کرده است. پس از دست‌ یافتن به یک تعریف مشخص می ‌توان به پیشنهادات زیر اشاره کرد:

• برخی از اردوهای جهادی که با همکاری سازمان بسیج مستضعفین برگزار می‌شود با همکاری وزارت ورزش و جوانان و همین طور وزارت کار و رفاه اجتماعی گسترش پیدا کند. با این کار می‌ توان از ظرفیت دانشجویان همه مناطق کشور در راستای کمک به مناطق کمتر برخوردار استفاده کرد؛
• راهکار دیگر این است که زمان هفته تعاون در کشور جا به‌ جا شود و به هفته ‌ای در سال تحصیلی موکول شود تا دانشجویان با این فعالیت ‌ها بیشتر آشنا شوند؛ یا این‌که با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، روزی مخصوصی در طول سال تحصیلی جهت تقدیر از جوانان و دانشجویان فعال در تعاونی ‌ها تعیین و برگزار شود؛
• جایزه‌ای با عنوان جایزه ملی جوانان تعیین شود که هر ساله به ۱۰ جوان ایرانی و ۲ سازمان مردم ‌نهاد با اعضای جوان اهدا می ‌شود. این جایزه می ‌تواند انگیزه جوانان را برای مشارکت در تعاونی ‌ها افزایش دهد؛
• تعاونی ‌های دانشجویی در روز معارفه دانشجویان با دانشگاه معرفی شوند و همین طور تعاونی ‌های برتر نیز در این روز مشخص شوند.

جمع‌بندی

از آن جایی که واژه تعاونی تنها برای فعالیت‌ های اقتصادی استفاده می‌ شود، واژه تعاونی جوانان اندکی مبهم به نظر می ‌رسد؛ اما منظور از تعاونی جوانان، تعاونی‌ هایی است که اعضای آن در بازه سنی خاصی هستند. کشور هند از ظرفیت جوانان خود استفاده کرده است و با تشکیلی تعاونی ‌هایی با نام تعاونی جوانان سعی در مبارزه با فقر در نقاط روستایی دارد و همزمان با این کار نسل جوان خود را برای فعالیت ‌های اقتصادی آینده آماده می‌کند. در این پژوهش نقش تعاونی جوانان در کشور هند بررسی شده است و همین طور پیشنهاداتی برای استفاده از این سیاست ‌ها در ایران ارائه شده است. از جمله این پیشنهادات می‌ توان به تغییر هفته تعاون، تعیین جایزه ‌ای با عنوان جایزه ملی جوانان و معرفی تعاونی ‌های دانشجویی در روز معارفه دانشجویان با دانشگاه اشاره کرد.

این مطالعه در اندیشکده تعاون و توسعه توسط حنیف عموزاده در سال ۱۳۹۸ انجام شده ‌است.