ارتقای مهارت دانشجویان با ایجاد تعاونی دانشجویی

اگرچه منابع انسانی از مهمترین عوامل موثر در توسعه هر جامعه به شمار می رود، اما بیکاری دانش آموختگان می تواند یک بحران جدی را در جوامع ایجاد کند. یکی از راه های جلوگیری از این بحران، ارتقاء مهارت و دانش عملی افراد است. در بین دانش آموختگان دانشگاهی ایران، دانشجویان کشاورزی یکی از بیشترین نرخ های بیکاری را دارند. این در حالی است که با تشکیل تعاونی های دانشجویی می توان مهارت این دانشجویان را ارتقا داده و دانش کارآفرینی را افزایش داد. تاکنون تعاونی های دانشجویی در برخی از دانشکده های کشاورزی کشور اجرا شده است و نتایج مثبت بسیاری داشته است. اما لازم است که این موارد با همکاری وزارت تعاون و وزارت عتف با جدیت بیشتری دنبال شده و نقش تسهیلگر ایفا کنند.

کلیدواژه: تعاونی دانشجویی، کشاورزی، کارآفرینی، آموزش

ضرورت و اهداف پژوهش

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پاییز ۱۳۹۷ میزان نرخ بیکاری دانش آموختگان را بالاتر از نرخ کشور و ۲۳% عنوان کرده است. از سویی، با توجه به سیاست های دولت مبنی بر کاهش و تعدیل نیروی انسانی در دستگاه های دولتی، زمینه ای برای جذب دانش آموختگان توسط دولت وجود ندارد. از سویی دیگر، آماده سازی در خصوص کارآفرینی نباید بعد از فارغ التحصیلی باشد، بلکه باید طی فرآیندی و در حین تحصیل، مقدمات این امر فراهم و موانع و محدودیت ها برطرف شود. در این راستا، تعاونی های دانشجویی از مهمترین ابزارهایی هستند که می توانند در جهت تحقق اهداف آموزش عالی و آمادگی افراد جهت اشتغال ایفای نقش کنند. لذا توجه به تعاونی های دانشجویی به ویژه در رشته های کشاورزی حائز اهمیت است. زیرا رشته های کشاورزی یکی از پرچالش ترین رشته هایی است که آمار بیکاری دانش آموختگان آن بالا است. در این راستا، این پژوهش به بررسی تعاونی های دانشجویی با تأکید بر تعاونی های دانشجویان کشاورزی می پردازد.

آموزش های تعاونی دانشجویی در دانشگاه های خارج از کشور

در عرصه بین المللی توجه به مبحث آموزش تعاونی در سطح دانشگاه ها تاریخچه طولانی دارد. در دانشگاه سین سیناتی اهایو، از سال ۱۹۰۶ تاکنون به آموزش های تعاونی پرداخته شده است. دانشجویان تشویق می شوند که قبل از فارغ التحصیلی، در رشته خود تجربه عملی کسب کنند. با برنامه های آموزشی تعاونی، دانشجویان می توانند یک موقعیت کاری را در رشته خود در دانشگاه تجربه کنند. در دانشگاه واترلو نیز بیش از ۶۰ سال است که برنامه های آموزشی تعاونی برای دانشجویان اجرا می شوند. برنامه های آموزشی به صورت قابل توجهی در طول این چندین سال تغییر کرده است، اما به صورت ویژه به دنبال ارتباط صنعت با بخش دانشگاه هستند. همچنین برنامه ها منطبق بر نیازهای دانشجویان و خواسته های بازار هستند و درنهایت دانشجویان در پایان دوره لیسانس، دارای حداکثر دو سال سابقه کار مرتبط خواهند بود. هزینه های تعاونی با پرداخت حق عضویت اعضا تامین می شود. در مجموع، از جمله مزایای این دسته از آموزش ها این است که دانشجویانی که در این برنامه ها شرکت می کنند، موقعیت بهتر با حقوق بالاتری را بدست می آورند و سریع تر ارتقا می یابند.

مروری بر تعاونی های دانشجویی کشاورزی در ایران

تشکیل تعاونی های دانشجویی در دانشگاه های ایران نیز بی سابقه نیست. تاکنون در دانشکده های کشاورزی کشور، با هدف کسب تجارب، تعاونی های دانشجویی در زمینه های متعددی شکل گرفته اند. در ادامه به معرفی و بررسی برخی از آنها پرداخته می شود:

تعاونی دانشجویی ۱۶۰۹

در اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۸ کمیته زراعی دانشجویان متشکل از ۶ دانشجو به پیشنهاد مدیر مزرعه آموزشی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی تشکیل گردید. موفقیت های قابل توجه کمیته زراعی در همان سال تاسیس، موجب گسترش فعالیت ها شد. به طوری که در بهمن ماه همان سال، تعاونی دانشجویی ۱۶۰۹ با ۳۰۰ عضو ثبت و تأسیس گردید. اگرچه این تعاونی تا سال ۱۳۸۲ به فعالیت های تولیدی خود ادامه داد، اما به دلیل تغییر سیاست های دانشگاه و بازپس گیری اراضی دانشکده از تعاونی، عملا تعاونی منحل گردید.

تعاونی پیشگامان اشتغال (۴۸۰۲)

در سال ۱۳۹۵ گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی، اقدام به اجرای طرحی مبنی بر تأسیس تعاونی دانشجویی در سایر دانشگاه های کشور نمود. بر این اساس، تعاونی پیشگامان اشتغال در سال ۱۳۹۵ ثبت و تأسیس گردید. در حال حاضر این تعاونی با ۱۸۰ عضو در گرایش های مختلف به فعالیت خود ادامه می دهد. از جمله مهمترین فعالیت های تعاونی پیشگامان اشتغال می توان به پروژه تولید نهال های درختی، درختچه ای، جنگلی و بومی ایران، پروژه تولید سبزی سالم با همکاری شرکت بازیافت کرمانشاه، پروژه پرورش ماهی، پروژه تولید شترمرغ مولد، پروژه تولید زعفران، پروژه کشت و پرورش جلبک

اسپیرولینا و … اشاره کرد.

تعاونی دانشجویی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

در بهمن ماه ۱۳۹۵، انجمن علمی-دانشجویی و گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، اقدام به راه اندازی و تاسیس شرکت تعاونی دانشجویی دانشکده کشاورزی با هدف انجام فعالیت های کشاورزی و تولیدی مرتبط با تکثیر، پرورش، صنایع تبدیلی و سایر مهارت های مرتبط با قارچ خوراکی نمود. با توجه به امکانات موجود در دانشکده کشاورزی، این شرکت تعاونی، فعالیت خود را با تولید قارچ خوراکی آغاز کرد. شرکت تعاونی در سال اول فعالیت خود جهت آشنایی بیشتر اعضاء با فرایند کار تولید قارچ خوراکی، دوره های آموزشی تئوری و عملی برای افراد برگزار کرده است. با توجه به تقویت روحیه کار تیمی و انسجام فعالیت اعضا و نیز دریافت آموزش های کافی و اصولی، بازدهی محصول بیشتر از مقدار پیش بینی شده گزارش شد.

تعاونی دانشجویی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام

تعاونی دانشجویی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام در سال ۱۳۹۵، کار خود را با ۶۹ نفر عضو و هفت نفر هیئت مدیره با هدف تولیدات کشاوزی شروع کرد. این تعاونی یکی از مهمترین برنامه های دانشکده کشاورزی در راستای کارآفرینی برای دانشجویان با سهام دانشگاه و دانشجویان است.

تعاونی دانشجویی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان

این تعاونی در راستای فعالیت های کشاورزی و دامپروری در سال ۱۳۹۵ تشکیل شده است. حوزه فعالیت آن شامل پرورش قارچ، گل های زینتی، گیاهان دارویی و استفاده از سایر پتانسیل های منطقه است.

توصیه های سیاستی

بنابر ماده ۷۱ قانون تعاون، وزارت عتف موظف است که نسبت به فعالیت های علمی مرتبط با تعاون اقدام نمایند. لذا دانشگاه ها می توانند در زمینه توجه و ترویج فرهنگ تعاون، با در نظر گرفتن پتانسیل های متعددی که در سطح دانشگاه ها، به خصوص دانشکده های کشاورزی وجود دارد، فعالیت های متنوع و متعددی را مدنظر قرار دهند. همچنین با استناد به این ماده، این امکان وجود دارد که تفاهم نامه ای بین دانشگاه ها و وزارت تعاون جهت تشویق فعالیت های دانشجویان در راستای تعاونی صورت گیرد. برای مثال، نامگذاری یک روز در هفته تعاون به نام تعاون و دانشجو و تقدیر از تعاونی های دانشجویی موفق در این روز. همچنین از سوی وزارت علوم و تعاون حمایت هایی مانند ارایه تسهیلات ارزان قیمت به تعاونی های دارای ایده کارشناسی شده و برگزیده می تواند لحاظ شود. همچنین پیشنهاد می شود که وزارت تعاون با توجه به توانایی اجرایی و فنی که دارد با معاونت فرهنگی وزارت عتف همکاری داشته باشد. به این ترتیب که در راستای کمک به ترویج فرهنگ تعاون در سطح دانشگاه ها، رویدادهای سالانه را با هدف ایده پردازی و خلق فرصت های کارآفرینانه تعاونی های دانشجویی ایجاد کنند.

جمع بندی

بررسی تعاونی های دانشجویی موجود در کشور و خارج کشور نشان داد که این تعاونی ها می توانند در ارتقای مهارت دانشجویان، به ویژه دانشجویان دانشکده کشاورزی، مؤثر باشند. همچنین این امکان را به دانشجویان می دهد که پس از فارغ التحصیلی برای ایجاد اشتغال و کارآفرینی اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند. اما لازم است اقداماتی در راستای افزایش تعاونی های دانشجویی صورت گیرد. به این منظور، افزایش همکاری وزارت تعاون و وزارت عتف، در زمینه هایی مانند ترویج فرهنگ، تقدیر از تعاونی های برتر دانشجویی، ایجاد رویدادهای سالانه و ارائه تسهیلات ارزان پیشنهاد شد.

این مطالعه در اندیشکده تعاون و توسعه با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه و توسط سمیه مراد حاصلی در سال ۱۴۰۰ انجام شده است.