سند نظام اهداف تربیتی طرح شهید بهنام محمدی
بررسی اهمیت و ضرورت طراحی نظام اهداف تربیتی طرح شهید بهنام محمدی و برخی ثمرات آن
طرح شهید بهنام محمدی یکی از مهم ترین طرح‌های بسیج است. در این طرح سه مجموعه مدرسه، مسجد و خانه با یکدیگر پیوند خورده تا هویت انقلابی در دانش آموزان تقویت شود. همچنین باید خاطر نشان ساخت که گفتمان سازی انقلاب در بین دانش آموزان و شناسایی استعدادها و نخبگان مدارس یکی از محورهای مهم این طرح است. چراکه این سه رکن، محل وفاق ملی است و شرع، قانون و عقل جایگاه آن ها را تایید می نماید. درواقع یک فرایند صحیح تربیتی باید حداقل این سه رکن اصلی را موردتوجه قرار داده باشد تا تربیت دینی در آن محقق شود. رهبر معظم انقلاب اسلامی همواره بر تقویت جوانان انقلابی تاکید فراوان دارد و طرح شهید بهنام محمدی از جمله طرح های بسیار خوب تربیتی است که با همکاری آموزش وپرورش و بسیج دانش آموزی سپاه در سطح مدارس هدف اجرا شده و خوشبختانه تاکنون موفق بوده است.
ضرورت و اهداف پژوهش
طرح شهید بهنام محمدی باهدف پاسخگویی به یکی از دغدغه های ولی جامعه اسلامی، حضرت امام خامنه ای(مدظه العالی) حیات یافته است. ایشان فرموده اند:« اگر ما بتوانیم یک مجموعه جوان مومن انقلابی و پایکار داشته باشیم همه دغدغه هایی که نسبت به کشور داریم برای آینده برطرف خواهد شد». برای تحقق این هدف مهم، طرح شهید بهنام محمدی با وجود تکثر نهادهای اثرگذار تربیتی بر سه رکن تربیتی مهم«منزل، مدرسه و مسجد» استوارشده است. در میان این ارکان، مرکزیت و محوریت با مسجد است و از طریق مسجد، یاری رسانی به مدرسه و خانواده صورت خواهد پذیرفت. نزدیک نمودن این سه رکن به یکدیگر و هم افزایی میان آن ها باهدف تحقق اهداف کلی طرح شهید بهنام محمدی انجام گرفته است. به بیان دیگر سه رکن تربیتی در کنار هم جمع می شوند تا اهداف کلی تربیتی طرح شهید بهنام محمدی محقق شود. لذا این پژوهش به بررسی سند نظام اهداف تربیتی طرح شهید بهنام محمدی می پردازد.
اهمیت و ضرورت طراحی نظام اهداف تربیتی و برخی ثمرات آن
اهمیت طراحی نظام اهداف تربیتی طرح شهید بهنام محمدی عبارتند از:
- آرمانگرایی فطری انسان: انسان فطرتا آرمانگرا است. آرمان آن هدف غایی است که انسان انتخاب می کند و بعد از آن همه ی باید و نبایدهای زندگی و همچنین همه ی ملاک و معیارهای لازم در ارزش گذاری مسائل خود را با آن تنظیم می نماید. لذا در روند رشد انسان یکی از کلیدی ترین و سرنوشت سازترین لحظات، زمانی است که او آرمانی را از عمق وجود اختیار می نماید و در حقیقت بعد از آن تمام اراده ی خود را صرف می نماید تا به اهداف غایی زندگی خود نزدیک شود؛
- وحدت و هم افزایی در جبهه تربیتی انقلاب: وجود نظام اهدافی برآمده از مبانی متقن اسلامی همچون حبل المتینی است که همه امکانات و ظرفیت های مادی و معنوی موجود طرح در سراسر کشور را بر روی یک نقطه مطلوب و شاخص متمرکز می کند و سبب می شود تا در یک هم افزایی ملی نتایج درخشانی برای جبهه تربیتی انقلاب اسلامی حاصل شود؛
- آشکار شدن نظام عناوین پیشنهادی محتواها و تعیین ملاک های تولید و انتخاب آن ها: نظام اهداف تربیتی یکی از مهمترین مولفه های تعیین محتوای مورد نیاز طرح شهید بهنام محمدی است. این نظام کمک شایانی می کند تا سیاست ها و باید و نبایدهای حوزه محتوا، مدل های طراحی و تولید محتوا آشکار شود.
ویژگی های نظام اهداف تربیتی طرح
هر طرحی ویژگی های مخصوص به خود را دارد، ویژگی های این طرح به شرح زیر می باشد:
- جامع بودن: در طرح شهید بهنام محمدی سعی شده است با در نظر گرفتن ابعاد وجودی و ساحات تربیتی گوناگون انسان و گستردگی نیازهای او، سندی از نظام اهداف تربیتی ارائه شود که از جامعیت قابل قبولی برخوردار است؛
- برانگیزاننده و شوق آفرین: برانگیزاننده بودن یکی از ویژگی های ذاتی اهداف است که در تعریف هدف به آن اشاره شده است. لذا نظام اهداف به گونه ای طراحی شده است که در درون خود شوق و انگیزه حرکت را در وجود مخاطبان طرح برانگیزاند؛
- مسنجم، متعادل و هم آهنگ: نظام اهداف تربیتی طرح از عناصر و مولفه های منسجم و به هم پیوسته برخوردار است به گونه ای که میان همه اجزا و ابعاد آن ارتباط معنادار و منطقی وجود دارد. گذشته از این انسجام و هم آهنگی میزان اهمیت و پرداختن به هر هدف باید متوازن و متعادل و بر اساس معیارهای برآمده تعالیم تربیت اسلامی باشد.
تعیین سطوح نظام اهداف طرح شهید بهنام محمدی
در تنظیم نظام اهداف تربیتی بر اساس ملاک های مختلف می توان دسته بندی های گوناگونی انجام داد. اهداف طرح شهید بهنام محمدی عبارتند از: هدف غایی نظام تعلیم و تربیت، اهداف کلی، اهداف تفصیلی، اهداف جزئی یا عملیاتی که در ادامه به تشریح آن ها پرداخته می شود:
- هدف غایی نظام تعلیم و تربیت طرح: هدف غایی تربیت، همان مقصدی است که همه جهت گیری ها باید به سوی آن باشد. در واقع هرکدام از هدف های تربیتی به نوبه خود پلی برای رسیدن به هدف بالاتر از خود می باشند تا سرانجام به نهایی ترین مقصد تربیت که همان هدف غایی می باشد اتصال یابند؛
- اهداف کلی طرح: برای کشف اهداف کلی می توان از سه روش مشهور استفاده نمود: ۱) روش تحلیلی و استنباطی: با توجه به فلسفه تربیت اسلامی و نظام اهداف آن، مفهوم هدف غایی با روشی اجتهادی شکافته شود و از این طریق به عناصری دست یافته شود که اهداف کلی را نمایان می سازند؛ ۲) روش پیمایشی و استقرایی: با بررسی نظرات حکیم و صاحب اندیشه تربیتی به اهداف کلی رسید؛ و ۳) روش تلفیقی: از طریق تلفیق دو روش بالا، اهداف تربیتی را مشخص نمود. همچنین لازم به ذکر است که اهداف کلی طرح شهید بهنام محمدی بر اساس روش سوم طراحی شده است. از سوی دیگر می توان این اهداف کلی را متناسب با ساحت های انسانی هم تقسیم نمود: عالم عاقل اهل فکر (اهداف ساحت شناختی و بینشی)، مهذب دین مدار(ساحت گرایشی)، انقلابی آگاه، توانمند کارآمد، بلندهمت با نگاه تمدنی( ساحت منشی و رفتاری) را ترسیم می کنند؛
- اهداف تفصیلی: این مرحله، اساسی ترین پرسش آن است که برای عملیاتی نمودن اهداف کلی طرح و رسیدن به برنامه چه باید کرد؟ باید با تدوین اهداف تفصیلی، حد قابل انتظار از اهداف کلی را مشخص نموده و از آن ها رفع ابهام نمود تا زمینه برای طراحی برنامه های عملیاتی فراهم شود. منطق دستیابی به اهداف تفصیلی مانند منطق کشف اهداف کلی سه راه دارد:۱) روش تحلیلی و استنباطی: با شکافت مفهومی اهداف کلی می توان به عناصری دستیافت که اهداف تفصیلی را نمایان می سازند؛ ۲) روش پیمایشی و استقرایی: با بررسی نظرات صاحب اندیشه تربیتی می توان به اهداف تفصیلی رسید؛ و ۳) روش تلفیقی: این روش تلفیقی از دو روش بالا می باشد. اهداف تفصیلی طرح شهید بهنام محمدی بر محور روش سوم طراحی شده است؛
- اهداف جزئی و عملیاتی: این اهداف بر اساس اهداف تفصیلی و در جهت دستیابی به آن ها با ملاحظه اقتضائات صحنه اجرا از قبیل: فرهنگ بومی، شرایط جغرافیایی، امکانات، ویژگی های متربیان و… طراحی می شود.
رویکردهای برنامه سازی جهت طراحی برنامه های عملیاتی
با در نظر گرفتن ملاک های اولویت بندی اهداف، برخی از رویکردها در طراحی برنامه های عملیاتی مشخص می شود که در ادامه بررسی خواهد شد:
- ازلحاظ ساختی نوجوان اهل جنب و جوش است و وقتی انرژی تخلیه نشده داشته باشد دچار آفت می شود. لذا باید بر ورزش، قوت جسمانی، سلامت بدن و نشاط تاکید شود. برنامه هایی در این دوره برای تحقق اهداف اثر خواهد داشت که از جنس سخنرانی و استدلالی نباشد بلکه حرکتی باشد، جمعی باشند، خاصیت اکتشافی داشته و مفرح و بانشاط باشد؛
- به موازات توانمندسازی مربیان باید تولید برنامه و محتوا انجام پذیرد. این مهم نیازمند تشکیل تیم های برنامه سازی است. مباحث اهداف باید به ایشان منتقل شود تا بر اساس آن بتوانند خلاقیت خرج نموده و تولید محتوا نمایند. داستان، فیلمنامه برای فیلم کوتاه، نمایشنامه برای تئاتر، سرود و… تولید نمایند؛
- اوقات فراغت برای نوجوان همانند سم عمل می نماید مگر درصورتیکه برنامه ای برای اوقات فراغت وجود داشته باشد.
جمع بندی
طرح شهید بهنام محمدی باهدف پاسخگویی به یکی از دغدغه های ولی جامعه اسلامی، حضرت امام خامنه ای(مدظه العالی) حیات یافته است. از اهمیت های طراحی نظام اهداف تربیتی می توان به آرمانگرایی فطری انسان، وحدت و هم افزایی در جبهه تربیتی انقلاب و آشکار شدن نظام عناوین پیشنهادی محتواها و تعیین ملاک های تولید و انتخاب آن ها اشاره نمود. همچنین اهداف طرح شهید بهنام محمدی در چهار سطح عبارت اند از: هدف غایی نظام تعلیم و تربیت، اهداف کلی، اهداف تفصیلی، اهداف جزئی یا عملیاتی. از رویکردهای برنامه سازی جهت طراحی برنامه های عملیاتی می توان به در نظر گرفتن برنامه ای جامع برای اوقات فراغت نوجوان اشاره نمود.
این مطالعه در اندیشکده تربیت نسل تمدنی انقلاب اسلامی توسط صمد ملازینل در سال۱۳۹۹ انجام شده است.
با سلام
لطفا طرح شهید بهنام را استخدام کنید به نظرم. طرح شهید بهنام و طرح امین واجب تره تا استخدام نیروهای غیر رسمی