نقش‌های اندیشکده‌ها در انتخابات
مدیر اندیشکده کسب و کار به این سوال پرداخته است که چرا انتخابات فرصت مناسبی برای اندیشکده‌هاست؟
✍🏻 میلاد حقیقی، مدیر اندیشکده کسب‌وکار
مقدمه
اندیشکده ها نهادهایی هستند که به‌منظور تولید و توزیع دانش و تحلیل‌های سیاستی برای بهبود فرایندهای تصمیم‌گیری در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی فعالیت می‌کنند. یکی از فرصت‌های مهم برای اندیشکده‌ها، تأثیرگذاری بر فرایندهای انتخاباتی است. انتخابات لحظه‌ای بحرانی برای تبادل ایده‌ها و مشارکت عمومی در فرایندهای سیاسی است. این مطلب به بررسی نقش‌ها و تأثیرات اندیشکده‌ها در انتخابات می‌پردازد و به ارائه راهکارها و تجربیات موفق و چالش‌های پیش‌رو می‌پردازد.
چرا انتخابات فرصت مناسبی برای اندیشکده‌ها است؟
انتخابات زمانی است که احزاب سیاسی بیش از هر زمان دیگری به ایده‌های جدید و تحلیل‌های مبتنی بر شواهد نیاز دارند. در این دوره، توجه عمومی به مسائل سیاستی افزایش‌یافته و تأمین مالی برای اندیشکده‌ها نیز بیشتر می‌شود؛ بنابراین، انتخابات فرصتی است تا اندیشکده‌ها بتوانند به‌عنوان پل ارتباطی بین سیاست، شواهد و مردم عمل کنند و بر فرایندهای انتخاباتی تأثیر بگذارند.
نقش‌های اندیشکده‌ها در فرایندهای انتخاباتی
اندیشکده‌ها می‌توانند از سه طریق اصلی بر انتخابات تأثیر بگذارند:
- ترویج مناظرات عمومی: مناظرات عمومی فرصتی است تا رأی‌دهندگان با سیاست‌ها و مواضع کاندیداها آشنا شوند و سؤالات خود را مطرح کنند. یکی از مثال‌های معروف آن، کشور آرژانتین است که اندیشکده‌ها نقش مهمی در سازماندهی و هدایت مناظرات ریاست‌جمهوری ایفا کرده‌اند.
- اطلاع‌رسانی به رأی‌دهندگان و افزایش مشارکت عمومی: اندیشکده‌ها می‌توانند با ارائه اطلاعات دقیق و معتبر درباره کاندیداها و کمپین‌های انتخاباتی، به رأی‌دهندگان کمک کنند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. استفاده از وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های موبایل به‌عنوان ابزارهای اطلاع‌رسانی در این زمینه بسیار مؤثر است.
- واردکردن شواهد به بحث‌های سیاسی: در دوره‌های انتخاباتی، سیاستمداران ممکن است اطلاعات نادرست یا اغراق‌آمیز را ارائه دهند. اندیشکده‌ها با بررسی صحت این اطلاعات و ارائه تحلیل‌های مبتنی بر شواهد، می‌توانند به اصلاح فرایندهای انتخاباتی کمک کنند.
مثال ۱) اولین مناظره ریاست‌جمهوری در آرژانتین
در سال ۲۰۱۵، با تغییر فضای سیاسی و حضور نداشتن رئیس‌جمهور وقت در انتخابات، اندیشکده CIPPEC موفق شد اولین مناظره ریاست‌جمهوری در تاریخ آرژانتین را سازماندهی کند. این مناظره که به صورت زنده از تلویزیون پخش شد، نقطه عطفی در فرهنگ دیالوگ عمومی آرژانتین بود و باعث شد تا اهمیت مناظرات در دموکراسی این کشور بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
درس‌های آموخته‌های تجربه اندیشکده CIPPEC در آرژانتین:
- تعیین نقش‌ها و مسئولیت‌ها: توافق بر سر نقش‌ها و مسئولیت‌های هر کدام از بازیگران از جمله اندیشکده‌ها، رسانه‌ها و سایر نهادها ضروری است.
- مدیریت مالی: مدیریت مالی پروژه‌های بزرگ نیازمند تلاش زیادی است و نباید دست‌کم گرفته شود.
- تعادل میان اهداف سیاسی و سازمانی: اندیشکده‌ها باید مراقب باشند تا در عین همسویی با اولویت‌های کشور، موضوعات مهم برای منافع اندیشکده‌ای خود را نیز دخیل نکنند و تعارض منافع را مدیریت نمایند.
مثال ۲) اطلاع‌رسانی به رای‌دهندگان در اکوادور
اندیشکده Grupo FARO در انتخابات ۲۰۱۷ اکوادور پروژه‌ای با نام “Ecuador Decide” را راه‌اندازی کرد که هدف آن اطلاع‌رسانی به عموم مردم درباره مسائل مهم انتخاباتی و مشارکت دادن آنها در فرآیندهای سیاستی بود. این پروژه شامل وب‌سایتی بود که اطلاعاتی درباره پیشنهادات انتخاباتی احزاب مختلف را به شکلی قابل فهم و دسترس‌پذیر ارائه می‌داد.
درس‌های آموخته‌های تجربه اندیشکده Grupo FARO در اکوادور:
- عدم علاقه‌مندی اولیه اهداکنندگان مالی: بسیاری از اهداکنندگان مالی تا نزدیکی انتخابات علاقه‌ای به تأمین مالی این پروژه نشان ندادند.
- بی‌طرفی: در محیطی که بین دو جناح حاکم درگیری وجود داشت، حفظ بی‌طرفی بسیار چالش‌برانگیز بود.
پنج درس کلی از فعالیت‌های اندیشکده‌ها در انتخابات
تجارب اندیشکده‌ها در تأثیرگذاری بر فرایندهای انتخاباتی نشان می‌دهد که چگونه اندیشکده‌ها می‌توانند با برنامه‌ریزی و اجرای استراتژی‌های مؤثر، نقش خود را در ارتقای شفافیت انتخاباتی ایفا کنند:
۱- اندیشکده ها نمی‌توانند به تنهایی موفق شوند
یکی از مهم‌ترین درس‌ها این است که موفقیت در ابتکارات انتخاباتی نیازمند مشارکت و همکاری با همه ذینفعان و اقشار است.
۲-سرمایه‌گذاری در ارتباطات هوشمندانه
در تمام سناریوهای اندیشکده‌ها، سرمایه‌گذاری در ارتباطات اندیشکده‌ها، عامل موفقیت شناخته شده است. هدف‌گذاری بر روی احزاب سیاسی، عموم مردم یا خبرنگاران، و صرف زمان و هزینه برای ساخت پیام‌ها و محصولات مرتبط، قابل‌دسترس و جذاب ضروری است. استفاده از اینفوگرافیک‌ها، ویدئوها و پخش رسانه‌ای از جمله راه‌های مؤثری هستند که می‌توانند به جلب‌توجه کمک کنند.
۳-ساخت انگیزه‌ها و هزینه‌های سیاسی
سیاستمداران بدون وجود انگیزه‌های سیاسی به مناظرات عمومی نخواهند پیوست یا صادقانه و باز درباره برنامه‌های خود صحبت نخواهند کرد. یکی از ابزارهای قوی اندیشکده‌ها برای پاسخگوکردن سیاستمداران، بررسی صحت اطلاعات (fact-checking) است که به افزایش هزینه‌های سیاسی ناشی از ارائه اطلاعات نادرست کمک می‌کند. مشارکت با رسانه‌ها نیز به افزایش انگیزه‌های سیاسی برای گفتگوی باز و صادقانه کمک کرده است.
۴-زمان‌بندی سیاسی همه چیز است
برنامه‌ریزی پروژه بر اساس زمان‌بندی انتخابات اهمیت زیادی دارد. در ماه انتخابات، کمپین‌ها از قبل درگیر برنامه‌ها و بیانیه‌ها شده‌اند و فضای کمی برای گفتگو باقی می‌ماند. در روزهای نزدیک به انتخابات، رأی‌دهندگان به دنبال اطلاعات هستند و بهترین زمان برای تعامل با عموم مردم است.
۵-شکست، پلکانی برای موفقیت است
شکست‌ها می‌توانند درس‌های ارزشمندی برای موفقیت‌های آینده ارائه دهند. ممکن است که امسال نتوانند اندیشکده‌ها در فضای انتخاباتی تأثیر پررنگی داشته باشند، ولی در مسیر بودن و درس‌گرفتن از اقدامات و تقویت حضور سیاسی و ایجاد همکاری‌های قوی‌تر و منسجم‌تر، از عوامل موفقیت در درازمدت هستند.
اندیشکده‌های حزبی
اندیشکده‌های حزبی، حلقه‌ای مغفول مانده در کشور هستند که در این شرایط ضرب‌الاجل نقش مهم آنها و جای خالی آنها کاملاً حس می‌شود. اندیشکده‌های حزبی نقش حیاتی در تقویت کاندیداها در انتخابات ایفا می‌کنند. این نهادها با انجام تحقیقات گسترده و تحلیل‌های دقیق، به تدوین و توسعه سیاست‌های کاندیداها کمک می‌کنند. آنها با ارائه داده‌ها و شواهد علمی، راهکارهای عملی و قابل‌اجرا را برای حل مسائل مختلف پیشنهاد می‌دهند که می‌تواند در برنامه‌های انتخاباتی کاندیداها گنجانده شود. علاوه بر این، اندیشکده‌های حزبی با آموزش و تربیت نیروهای حزبی و کاندیداها، مهارت‌های مدیریتی و رهبری آنها را تقویت کرده و آنها را با مسائل کلیدی سیاستی آشنا می‌کنند.
این اندیشکده‌ها همچنین نقش مهمی در برقراری ارتباط با رسانه‌ها و عموم مردم دارند. با تولید محتواهای متنوع از جمله گزارش‌ها، مقاله‌ها، اینفوگرافیک‌ها و ویدئوها، پیام‌ها و برنامه‌های کاندیداها را به‌صورت گسترده‌تری منتشر می‌کنند. آنها با بررسی صحت اطلاعات ارائه شده توسط کاندیداها (Fact-Checking) و انتشار نتایج این بررسی‌ها، به افزایش شفافیت و اعتماد عمومی کمک می‌کنند. در نهایت، اندیشکده‌های حزبی با مشاوره‌های استراتژیک در تدوین استراتژی‌های کمپین‌های انتخاباتی و شناسایی نقاط قوت و ضعف، به کاندیداها در بهبود و تقویت موقعیت انتخاباتی‌شان یاری می‌رسانند. آن وقت هست که می‌توانیم همیشه نشانه‌هایی از برنامه و وجود رویکرد منسجم در سخنان کاندیداها ببینیم و شاید پایانی بر کلی‌گویی‌ها خواهد بود؛ لذا در صورت وجود اندیشکده‌های حزبی، کاندیداهای انتخابات مبتنی بر برنامه‌های مشخص و رویکردهای تدوین شده که سال‌ها در فضای نخبگانی و عمومی جامعه بحث شده است و به‌مرور تقویت و اصلاح شده است، به بحث می‌پرداختند.
جلوگیری از فروکاست امر اندیشکده‌ای به امر حرفه‌ای
در ایران، اندیشکده‌ها باید مراقب باشند تا نقش خود را از مراکز نخبگانی و تفکری به شرکت‌های مشاوره مدیریت و مهندسی تقلیل ندهند. اندیشکده‌ها باید به‌عنوان مراکز تولید و توزیع دانش و تحلیل‌های سیاستی باقی بمانند و از فروکاستن نقششان به مشاوره‌های تخصصی و مدیریتی در سطوح حرفه‌ای خودداری کنند.
در حقیقت، اندیشکده‌ها باید به‌گونه‌ای عمل کنند که امر سیاسی و سیاستی را در هم آمیزند و نه اینکه امر سیاستی را به امور حرفه‌ای و فنی تقلیل دهند. هدف اصلی این نهادها باید ارتقا تفکر استراتژیک و بلندمدت در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی باشد، نه فقط ارائه خدمات مشاوره‌ای کوتاه‌مدت و فنی.
به طور مشخص، اندیشکده‌ها باید در جهت شکل‌دهی به سیاست‌ها و برنامه‌های کلان ملی و بین‌المللی فعالیت کنند و نقش مهمی در توسعه ایده‌های نوآورانه و سیاست‌های عمومی ایفا نمایند. این رویکرد می‌تواند از طریق انجام پژوهش‌های عمیق و چندرشته‌ای، ترویج مناظرات عمومی و ارائه تحلیل‌های مبتنی بر شواهد تحقق یابد.
ارتقاء سطح انتخاب و تغییر رویکرد مردم
یکی از وظایف اساسی اندیشکده‌ها، ارتقاء سطح انتخاب و تغییر رویکرد مردم از مدیریت پروژه به سیاستگذاری و فراتر از آن، به ایده‌های حکمرانی است. اندیشکده‌ها باید تلاش کنند تا مردم را از نگاه پروژه‌محور به نگاه سیاست‌محور و از آن نیز به نگاه حکمرانی‌محور هدایت کنند.
این فرآیند نیازمند ایجاد بستری است که در آن عموم مردم بتوانند با مفاهیم و ایده‌های حکمرانی آشنا شوند و نقش فعالی در تصمیم‌گیری‌های کلان ایفا کنند. به‌عبارت‌دیگر، اندیشکده‌ها باید به‌عنوان پل ارتباطی بین مردم، سیاستمداران و ایده‌های حکمرانی عمل کنند.
برای دستیابی به این هدف، اندیشکده‌ها می‌توانند از راهکارهای مختلفی مانند برگزاری جلسات مناظره و بحث‌های عمومی، تولید محتواهای آموزشی و اطلاع‌رسانی، و استفاده از رسانه‌های اجتماعی و فناوری‌های نوین بهره ببرند. همچنین، اندیشکده‌ها می‌توانند با بررسی و تحلیل داده‌ها و شواهد علمی، سیاستمداران و تصمیم‌گیران را در تدوین و اجرای سیاست‌های مؤثر یاری کنند.
این دو وظیفه مهم اندیشکده‌ها نشان‌دهنده نقش حیاتی آنها در شکل‌دهی به آینده جوامع و ارتقاء سطح آگاهی و مشارکت عمومی است. اندیشکده‌ها باید همواره به دنبال راهکارهای نوآورانه و مؤثر برای تحقق این اهداف باشند و از هرگونه کاهش در سطح و کیفیت فعالیت‌های خود اجتناب کنند.
نتیجه‌گیری
اندیشکده‌ها می‌توانند نقش بسیار مهمی در بهبود فرایندهای انتخاباتی ایفا کنند. آنها با ترویج مناظرات عمومی، اطلاع‌رسانی به رأی‌دهندگان و واردکردن شواهد به بحث‌های سیاسی، به تقویت دموکراسی و افزایش شفافیت در انتخابات کمک می‌کنند. بااین‌حال، چالش‌هایی نظیر تعیین نقش‌ها و مسئولیت‌ها، مدیریت مالی، و حفظ بی‌طرفی وجود دارند که باید به‌دقت مدیریت شوند و نقش اندیشکده‌های حزبی، همانند نقش خود احزاب در انتخابات همچنان کم‌رنگ یا بی‌رنگ است که شاید زمان تدبیری برای آن نزدیک باشد.
