واکنش شرکت های چینی نسبت به شیوع ویروس کرونا

شیوع ویروس کرونا در دسامبر ۲۰۱۹ از شهر ووهان چین و پس از آن، گسترش این ویروس در سراسر جهان، شرکت های بسیاری را در کشورهای مختلف تحت ­تاثیر خود قرار داد؛ این شرکت ها صرف نظر از اندازه و تجربه، در تولید با مشکل مواجه شده ­اند. شیوع ویروس کرونا بخش های مختلف اقتصاد را از جمله بخش های گردشگری، بازرگانی خارجی و کسب و کارهای خرد تحت تاثیر قرار داده است. بنابراین در مورد جبران ضرر و زیان این شرکت ها چاره ای باید اندیشیده شود. در غیر این صورت آسیب های وارده تصاعدی بوده و خسارات جبران ناپذیری بر اقتصاد جهانی و ملی خواهد گذاشت.

کلیدواژه: چین، کرونا، اقتصاد، کسب و کار

ضرورت و اهداف پژوهش

با شیوع ویروس کووید-۱۹ در مناطقی از اروپا و ایالات متحده، شرکت ها با تمام توان به دنبال یافتن راهکاری برای مقابله با آن هستند؛ اما به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن رفتار این ویروس، کافی نبودن تجربه مرتبط و نبود راهکارهای اجرایی (که از طرف دولت یا مقامات دولتی ارائه شود)، این امر چندان هم راحت به نظر نمی رسد. بررسی­ ها حاکی از آن است که کشور چین از این شرایط برای رشد اقتصادی بیشتر بهره برده است. بسیاری از شرکت­ های چینی تاکنون با برنامه ­ریزی برای دوران بهبودی و همچنین دوران پس از بهبودی، اقداماتی فراتر از صرفا واکنش به وضعیت بحرانی فعلی انجام داده ­اند. اگرچه کشور چین در کنار این اقدامات، سیستم های سیاسی- اجرایی مجزا و عرف های اجتماعی خود را دارد، ولی بسیاری از راهکارهای این تحقیق تا حد زیادی قابل عمومیت هستند. در این پژوهش بر اساس تجربه و همچنین اقدامات و برنامه های موسسات اقتصادی کشور چین برای بهبود شرایط، ۱۲ درس اولیه به رهبران و مدیران شرکت های دیگر ارائه شده است که در ادامه به یرخی از مهمترین این راهکارها اشاره می شود.

نگاه به پیش رو و تغییر طرح کلی اقدامات با توجه به شرایط جدید

فرآیند وفق با شرایط جدید باید سریع و البته تحت نفوذ اجرایی یک مدیرعامل صورت گیرد تا بتواند از پیچیدگی های موجود در فرآیندهایی مانند هماهنگی های داخلی و همینطور کاهش زمان واکنش نسبت به شرایط متغیر جلوگیری نماید. برای مثال، در مراحل اولیه شیوع بیماری، شرکت مستر کونگ، تولید کننده برتر در عرصه ماکارونی و نوشابه، به طور منظم، عوامل متغیر را به طور روزانه بازبینی کرد و اقدامات خود را در اولویت بندی جدیدی قرار داد. این شرکت با پیش بینی میزان احتکار و یا کمبود موجودی، تمرکزش را از روی کانال های خرده فروشی بزرگ و فروش مستقیم به سوی فروشگاه های کوچکتر، فروش اینترنتی (عرضه حضوری) و تجارت الکترونیک تغییر داد. با بازگشایی مجدد فروشگاه های خرده فروشی، این شرکت توانست تا چرخه موجودی خود را تا حد زیادی با شرایط جدید وفق دهد در نتیجه، چرخه موجودی شرکت در زمانی بسیار کوتاه و تنها چند هفته پس از شیوع، به مقدار بیش از ۵۰درصد برگشت و همچنین توانست به ۶۰ درصد فروشگاه هایی که در این بازه زمانی مجددا  بازگشایی شده بودند، محصول عرضه کند؛ این یعنی سه برابر میزان توان عرضه محصول برخی رقبای تجاری.

استفاده متغیر از نیروی کار شرکت در بخش های مختلف

در کسب وکارهای سخت، مانند کار در رستوران به علت بحران موجود، کارمندان دیگر نمی توانستند وظایف روزانه خود را انجام دهند. برخی موسسات اقتصادی چینی به جای مرخصی دادن یا تعلیق کارکنان، از کارگران در بخش های جدید و همچنین در وظایف ارزشمند دیگر مانند برنامه ریزی برای بهبود شرایط و کار در دیگر شرکت ها استفاده کردند. به عنوان مثال در واکنش به کاهش شدید درآمد، بیش از ۴۰رستوران، هتل و سینمای زنجیره ای با آزادسازی بخش عمده نیروی کار خود، از آن ها استفاده بهینه کردند. این شرکت ها نیروی کار خود را با هِما (یک فروشگاه زنجیره ای خرده فروش جدید که علی بابا مالک آن است) سهیم ساخت. این در شرایطی بود که شرکت علی بابا ( به دلیل افزایش ناگهانی در خرید آنلاین) به نیروی کار برای ارائه خدمات نیاز فوری داشت. شرکتهای برتر مانند،Meituan ، Ele و JD’s 7Fresh با امانت گرفتن نیروی کار از رستوران ها، از فرآیند آنلاین به آفلاین (فروش اینترنتی-مستقیم،) استفاده کردند.

تغییر کانال های فروش به صورت ترکیبی

در این شرایط بسیاری از خرده فروشی هایی که به  صورت فرد به  فرد و به روش سنتی عمل می کردند، در نواحی درگیر بیماری شدیدا محدود شدند. برخی از موسسات تجاری چینی به صورت هوشمندانه ای کار فروش را به  سرعت و با استفاده از روش های جدید آغاز کردند. برای مثال، شرکت عرضه کننده محصولات آرایشی Lin Quingxuan مجبور شد که ۴۰ درصد فروشگاه های خود را (که شامل همه شعب شهر ووهان هم می شد) در شرایط بحران ببندد. اگرچه، شرکت مجددا بیش از ۱۰۰نفر از مشاوران زیبایی خود را (که در آن فروشگاه ها کار می کردند) مجددا بکار گرفت تا بتوانند به صورت آنلاین از ابزارهای دیجیتالی مانند  WeChat برای جذب مشتریان به صورت مجازی و همینطور فروش آنلاین، بهره گیرند. در نتیجه، فروش این شرکت در شهر ووهان به میزان رشد %۲۰۰در مقایسه با سال گذشته رسید.

تبدیل تهدیدها به فرصت

بحران به وجود آمده در چین همه ­ی بخش های این کشور را تا حدی تحت­ تأثیر قرار داد؛ با این وجود میزان تقاضا در بسیاری از حوزه ها به طور خاص افزایش یافت. این حوزه ها شامل تجارت الکترونیک با مدل B2C (سازمان به مشتری) به خصوص مدل های خانه به خانه، تجارت الکترونیک با مدل B2B (سازمان به سازمان)، سرویس جلسات از راه دور و محصولاتی از گروه های دیگر می شود؛ بنابراین، سریعا گروه های فعال و تاثیرگذار برای ارائه خدماتی از این  دست تشکیل و اعزام شدند. برای مثال، کوایشو یک پلتفرم یا بستر ویدئویی اجتماعی، ویدئوهای آموزشی را به صورت آنلاین قرار داد تا بتواند بسته شدن مدارس و دانشگاه ها را تا حدی جبران کند. این شرکت و شرکت های مشابه دیگری که بر بستر اینترنت فعالیت داشتند، برای ارائه خدمات آموزشی به دانش آموزان به صورت آنلاین (تحت عنوان کلاس درس ملی) با وزارت آموزش و پرورش همکاری کردند. یک رستوران زنجیره ای مطرح هم از این زمان برای برنامه ریزی در مورد یافتن راهکار در مورد غذاهای دست خورده استفاده کرد. همچنین توانست از موقعیت بوجود آمده و همینطور افزایش تقاضا برای غذای خانگی، به نفع خود استفاده کند.

استفاده سریع از ابتکار عمل برای رفع نیازهای جدید

هنگامی که یک بحران کسب وکار را تهدید می کند، بسیاری از شرکت ها تنها به یافتن راهکارهای دفاعی می اندیشند، اما در همین شرایط برخی شرکت های دیگر از این فرصت های نو ظهور، برای نمایش ابتکار عمل خود استفاده می کنند. صنعت بیمه، صنعتی محافظه کار است، ولی در واکنش به بحران، شرکت مالی انت پوشش بیمه ای رایگان مرتبط به ویروس کرونا را به محصولاتش اضافه کرد. این اقدام در جهت رفع نیاز مشتریان صورت گرفت، در عین حال آگاهی مشتریان در خصوص پیشنهادات آنلاین شرکت و همچنین حس اعتماد آن ها را نیز ارتقا می داد. در حال حاضر این شرکت افزایش درآمد در حدود %۳۰ برای بیمه سلامت را در مقایسه با ماه گذشته پیش بینی می کند.

شناسایی عادت های مصرفی جدید

برخی تغییرات احتمالا در مقابل بحران مقاومت می کنند و در بسیاری از بخش ها در قالب واقعیت های جدید در بازار فروش و بخش های دیگر خود را بروز خواهند داد. برخی شرکت های چینی همچنان در حال برنامه ریزی برای رویارویی با تغییرات دنیای پسا بحران هستند. بعنوان مثال، یک شرکت چینی که در حوزه تولید شیرینی در سرتاسر دنیا فعالیت دارد، به اعمال تغییرات در عملکردهای دیجیتالی خود شتاب داد. این شرکت کمپین هایی را که به مناسبت روز ولنتاین و یا اقدامات تبلیغاتی دیگر به صورت آفلاین برگزار می شد، لغو کرد تا بتواند همین منابع را بر بازاریابی دیجیتالی، برنامه WeChat و همکاری با پلتفرم های مدل آنلاین به آفلاین سرمایه گذاری کند. به این صورت شرکت می تواند بالاترین نفع را از رفتارهای جدید مشتریان طی دوره شیوع و حتی بعد از آن بدست آورد.

جمع بندی

با شیوع ویروس کرونا بسیاری از شرکت­ ها در اروپا و ایالات متحده آمریکا با تمام توان به دنبال یافتن راهکاری برای جلوگیری از آن هستند؛ اما به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن رفتار این ویروس و همچنین کافی نبودن تجربه مرتبط و نبود راهکارهای اجرایی، این امر چندان هم راحت به نظر نمی رسد. قطعا شرایط موقعیتی و مکانی در هر ناحیه ­ای متفاوت است اما شرکت­ ها می ­توانند از تجربیات شرکت­ های دیگر برای مواجه بهتر با این شرایط بحرانی استفاده کنند. در این پژوهش راهکارهایی بر اساس تجربه و همچنین اقدامات و برنامه های موسسات اقتصادی کشور چین برای بهبود شرایط، ارائه شده است. نگاه به پیش رو و تغییر طرح کلی اقدامات، استفاده سریع از ابتکار عمل برای رفع نیازهای جدید، تغییر کانال های فروش، تبدیل تهدیدها به فرصت و… از این جمله این راهکارها است.

این مطالعه در مرکز پژوهشی آرا در سال ۱۳۹۸ انجام شده است.