چشم انداز عادی سازی روابط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با رژیم صهیونیستی
موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران در یادداشت زیر زمینه ها و پیامدهای عادی سازی روابط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با رژیم صهیونیستی را بررسی کرده است.
دونالد ترامپ رئیسجمهوری آمریکا، جمعه ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰، موافقت بحرین و رژیم صهیونیستی را با امضای توافق صلح اعلام کرد. ترامپ، حمد بن عیسی پادشاه بحرین و بنیامین نتانیاهو نخستوزیر رژیم صهیونیستی با بستن معاهده صلح میان بحرین و رژیم صهیونیستی به توافق رسیدند. بر این اساس بحرین بهصورت رسمی، پس از مصر، اردن و امارات، تبدیل به چهارمین کشوری شد که با رژیم صهیونیستی توافق صلح را امضا میکند. وزیر خارجه بحرین نیز در توئیتی نوشت که «توافقی تاریخی به ثبت رسید که به صلح در رژیم صهیونیستی کمک میکند». این تصمیم بحرین، درست ۲۹ روز پس از اعلام توافق صلح امارات با رژیم صهیونیستی اعلام شد. اما دلایل شتابگیری توالی صلحهای کشورهای عربی منطقه در زمان حاضر چیست؟ پیامدهای این عادیسازیها چه خواهد بود؟ و نزدیکترین سناریویی که به ذهن متبادر میشود، چیست؟
دلایل شتابگیری توالی عادی سازی های روابط کشورهای عربی عضو شورای همکاری خلیج فارس با رژیم صهیونیستی
- ایجاد برگهای برنده برای پیروزی ترامپ در انتخابات پیش رو: از دیدگاه رهبران امارات، بحرین و حتی عربستان، توافقات صلح میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی میتواند برگهای برندهای باشد که به عنوان موفقیت های ترامپ در عرصه سیاست خارجی مطرح شود، سرپوشی بر مشکلات داخلی آمریکا، به ویژه در حوزه اقتصادی باشد و به پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات نوامبر کمک کند.
- مقابله با نفوذ منطقه ای ایران: تداوم عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی، سبب تقویت روابط عبری-عربی میشود؛ که کشورهای عربی از قِبَل آن خواهان مقابله بانفوذ منطقهای ایران هستند. با تقویت این محور، همکاری های نظامی و امنیتی میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی علنی و رسمی میشود و افزایش مییابد. همچنین رژیم صهیونیستی از طریق سرزمین عربستان و امارات راحتتر میتواند از فعالیت هستهای ایران جاسوسی کند.
- کمرنگ شدن مسئله فلسطین در دنیای عرب در سالیان اخیر: در طی سالیان اخیر، اقداماتی نظیر اعلام کردن حزب الله به عنوان گروه تروریستی، واکنش های ملایم به رسمیت شناختن حاکمیت رژیم صهیونیستی بر بلندی های جولان و به رسمیت شناختن بیت المقدس به پایتختی رژیم صهیونیستی از سوی آمریکا، موضع گیری های کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در خصوص معامله قرن و درنهایت سکوت کشورهای عربی به عادی سازی روابط امارات با رژیم صهیونیستی، نشاندهنده کمرنگ شدن مسئله فلسطین در میان کشورهای عربی منطقه است.
پیامدهای عادی سازی
- تعمیق شکاف میان کشورهای عربی؛
- ورود رژیم صهیونیستی به خلیج فارس؛
- رسمیت یافتن محور عبری- عربی؛
- احتمال مجهز شدن امارات به هواپیماهای جنگی اف ۳۵؛
- احتمال متحدتر شدن گروه های فلسطینی؛
- اعتراضات ملتها در برابر دولتها؛
- رهبری ایران در مسئله فلسطین؛
- عمیقتر شدن شکاف میان قطبهای قدرت در منطقه.
سناریوی پیش رو؛ عادیسازی تا کجا؟
در سوم آوریل ۲۰۱۸ محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، در مصاحبه با مجله آمریکایی آتلانتیک گفت: «من معتقدم، همه مردم، در هر مکانی، حق دارند مسالمتآمیز در کشور خودشان زندگی کنند. من اعتقاد دارم که فلسطینیها و اسرائیلیها حقدارند که سرزمین خودشان را داشته باشند.» این نظر برای نخستین بار از طرف یک مقام عالیرتبه عربستان سعودی اعلام شد. این سخن احتمال عادیسازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی را در آینده محتمل میکرد. اگر با توجه به کهولت سن پادشاه کنونی عربستان، صحنهگردان اصلی این کشور را ولیعهد بدانیم، ولیعهدی که منافع مادی را بر منافع غیرمادی ترجیح میدهد، بنابراین دور از ذهن نخواهد بود که درنهایت عربستان نیز با رژیم صهیونیستی روابط را عادیسازی کند. بنابراین به نظر میرسد که عربستان با توجه به وجههای که بهواسطه وجود کعبه در این کشور برای خود در جهان قائل است، یعنی «قلب جهان اسلام» (آنگونه که در سند چشمانداز ۲۰۳۰ این کشور آمده است) و همچنین نقشی که برای خود در حمایت از فلسطینیان و کمک به آنها قائل بوده است، نمیتواند بهصورت سریع و بهیکباره به عادیسازیهای کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی بپیوندد. بلکه صحیحتر آن میداند که ابتدا شاهد عادیسازی اقمار خود با این رژیم باشد و سپس خود نیز به آنها بپیوندد. زیرا هرچقدر تابوها بیشتر بشکند، عادیسازی برای عربستان نیز راحتتر خواهد شد. در این صورت عربستان به بهانه این که کشورهای جهان اسلام راضی به عادیسازی روابط شدهاند، خود نیز به پیروی از آنها با رژیم صهیونیستی روابط را عادی میکند. درنتیجه عربستان نیز روزی برای منافع بیشتر به آرمانهای فلسطین «خیانت» خواهد کرد. و این عامل میتواند به جایگاهی که مدعی آن است خدشه وارد کند.
متن کامل این یادداشت با عنوان «چشم انداز عادی سازی روابط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با رژیم صهیونیستی؛ زمینهها و پیامدها» به قلم نجمه پوراسمعیلی از موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران را اینجا بخوانید.