آشنایی با انواع اسناد اندیشکده ای؛ سند گزارش پژوهشی
گزارش پژوهشی، سند مفصل پژوهش محوری است که نتایج بررسی ها و تحقیقات علمی پیرامون یک مسئله سیاستگذارانه را پشتیبانی می‌کند.
اندیشکده ها، نتایج فعالیت های خود را در قالب های متنوعی ارائه می‌دهند: کتاب، مجله، سند سیاستی، ویدئو، پویانمایی، موشن گرافی، اینفوگرافی و غیره. از این میان «اسناد سیاستی»، پربسامدترین خروجی تولیدشده توسط اندیشکده ها هستند؛ که در ۱۹ نوع شناسایی و احصا شده‌اند. طبق اطلاعات پایگاه داده جامعه اندیشکده ها، از این میان، ۱۱ نوع سند اندیشکده ای در اندیشکده های ایرانی متداول است. در سلسله یادداشت های «آشنایی با انواع اسناد اندیشکده ای»، به تفکیک این اسناد معرفی می‌شوند. در دومین شماره از این مجموعه، «سند گزارش پژوهشی» معرفی و توضیح داده شده است.
«سند گزارش پژوهشی» عبارت است از سندی پژوهش محور و مفصل که به منظور ارائه یافته های حاصله از بررسی ها و تحقیقات علمی پیرامون یک مسئله یا موضوع مرتبط با حوزه سیاستگذاری تولید شده و اسناد سیاستی یا فرآیندهای ناظر به تولید آن‌ها را پشتیبانی می‌کند. سند گزارش پژوهشی معمولا با همان قواعد و استانداردهای دانشگاهی نوشته می‌شود و مخاطبین اصلی آن محققین و سیاست پژوهان هستند.
یک سند گزارش پژوهشی به صورت کلی از بخش های زیر تشکیل شده است:
- عنوان
- فهرست مطالب، شکل ها و جداول
- چکیده
متنی است که به بیان فشرده دستاوردهای علمی سند می‌پردازد و اطلاعات اصلی سند را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. - مقدمه
در این بخش ضمن پرداختن به اطلاعات پایه و زمینه ای مرتبط با مسئله سیاستی، خط سیر ادامه سند نیز ترسیم می‌شود. مقدمه از سه بخش تشکیل شده است. ابتدا مشکل بیان می‌شود و تاثیرات آن مسئله بر جامعه و سوالات کلیدی و بحث های چالشی پیرامون آن مطرح می‌شود. سپس نیت نویسندگان و دلیل پرداختن سند به این مشکل بررسی می‌شود و در نهایت نیز بخش های مختلف سند و نقشه راه بررسی به این مشکل معرفی می‌شوند. - سابقه پژوهش
در این قسمت باید پژوهش های معتبری که به موضوع سند و موضوعات مشابه پرداخته‌اند، مورد بررسی قرار گیرند. - روش شناسی
در این قسمت به آنچه که در این پژوهش انجام گرفته و روش انجام آن اشاره می‌شود. - نتایج تحقیق
همان‌طور که از اسم این بخش برمی‌آید، نتایج تحقیق در قالبی منسجم و یکپارچه در این قسمت ذکر می‌شود. - بررسی نتایج
در این بخش ابتدا نتایجی که در بخش قبل آمده با مقایسه با نتایج تحقیقات مشابه، اعتبارسنجی می‌شود. همچنین نتایج پژوهش، تحلیل شده و فرضیه ها و نظریه هایی بیان می‌شود. - سوالات آینده
در این قسمت مجموعه ای از سوالات بیان می‌شود، که در آینده و در تحقیقات بعدی، باید این موضوعات بررسی شده و به آن‌ها پاسخ داده شود. - جمع بندی
در این قسمت ضمن اشاره مختصری به مسئله مورد بررسی، دلایل پرداختن به آن و روش شناسی مورد استفاده، مهم ترین نتایج حاصله از پژوهش به صورت خلاصه بیان می‌شود. - مراجع
مثال ها:
جهت آشنایی با سند گزارش پژوهشی، چند مثال از پروژه های منتشرشده در سایت جامعه اندیشکده ها را ببینید:
- پژوهش مسائل تولید ملی و اقتصاد مقاومتی در راستای توانمندسازی محصول داخلی // اندیشکده سیاست صنعتی و فناوری های نوظهور.
- پژوهش شناسایی شبکه مسائل شهر مشهد // مرکز پژوهش های شورای اسلامی شهر مشهد.
پی نوشت: مطالعه جامعه اندیشکده ها درباره انواع اسناد اندیشکده ای، برگرفته از کتاب مهدی خراتیان است.
