دیپلماسی عمومی ایرانی در جهت شکست زنجیره شیوع منطقه ای کرونا

بیماری کرونا از چین شروع شد و سپس به سایر کشورها شیوع پیدا کرد. از آن جایی که پرستیژ بین المللی  چین  تحت تأثیر قرار گرفته است، این کشور سعی دارد تا نشان دهد که کانون بیماری کرونا نبوده است. همچنین رسانه های بین المللی در حال آماده سازی افکار عمومی برای پذیرش ایران به عنوان کانون بیماری کرونا هستند. راه مقابله با این پروژه رسانه ای، ارائه تصویری از ایران به عنوان قربانی ماجرا است. لذا باید خبرهای اولیه انتشار ویروس در چین، فاصله زمانی مشاهده ویروس در ایران و اخباری که چین را منشأ این بیماری معرفی می کند، برای افکار عمومی جهانیان مورد توجه قرار گیرد.

ضرورت و اهداف پژوهش

بیماری کرونا با شروع از کشور چین و شیوع به سایر کشورها، در حال تبدیل شدن به یک پدیده «اپیدمیک» است و ابعاد جهانی و بین المللی پیدا کرده است. کشور چین به عنوان منبع و مبع این ویروس شناخته شده است. این موضوع پرستیژ بین المللی کشور چین را در سطح جهانی تحت تأثیر قرار داده است. علاوه بر چین، کشورهای کره جنوبی، ایتالیا و ایران نیز در معرض آسیب این پیامدها هستند. در حال حاضر مهم ترین منازعه ای که در رابطه با کرونا در سطح جهانی در حال پیگیری است، برجسته کردن بیماری کرونا در ایران و معرفی ایران به عنوان منشا و کانون زنجیره انتقال است. مخاطرات جهانی شناسایی یک کشور به عنوان منشا یک بحران، پیامدهای سنگینی در محیط بین المللی برای آن کشور خواهد داشت. بنابراین کشور چین در تلاش است تا عنوان کند که چین تنها کاشف این ویروس بوده است و کانون این بحران نیست.

رسانه های بین المللی با انتشار اخباری مبنی بر شیوع بیماری توسط ایران در حال آماده سازی افکار عمومی برای پذیرش ایران به عنوان کانون این بیماری هستند. دیپلماسی عمومی، ناظر بر مدیریت و هدایت افکار عمومی و ابزار پیشبرد سیاست های دولت ها در رابطه با افکار عمومی جهان است. از این رو نقش دیپلماسی عمومی در مدیریت مخاطره فعلی، بسیار اهمیت دارد. در ادامه اقداماتی که در رابطه با جلوگیری از شیوع منطقه ای کرونا و همچنین دفاع از پرستیژ کشور، مهم به نظر می رسد، تشریح شده است.

اقدامات مرتبط با کشورهای منطقه

در رابطه با کشورهای منطقه باید مجموعه ای از اقدامات در رابطه با بیماری کرونا در دستور کار قرار گیرد.

• انتقال تجارب روزهای مبارزه با کرونا به این کشورها در قالب هدایای دیپلماتیک جامعه پزشکی ایران.
• اعزام پزشکان به کشورهای منطقه جهت انتقال تجربیات پزشکان ایرانی.
• دعوت از کشورهای همسایه برای اعزام کادر پزشکی به ایران جهت دریافت تجربیات.
• انتقال دانش ساخت کیت های تشخیص کرونا به کشورهای منطقه یا دادن تعدادی کیت تشخیص به این کشورها به عنوان هدیه.
• همکاری های گسترده ای در رابطه با مراودات تجاری و تردد اتباع کشورهای منطقه به ایران و بالعکس باید صورت گیرد تا این روابط ضمن اینکه منقطع نگردند زمینه انتقال ویروس به کشورهای همسایه نباشند.
• دعوت از کشورهای منطقه برای تشکیل یک نهاد منطقه ای در رابطه با همکاری های علمی در مبارزه با کرونا.
• تقویت فعالیت های شبکه های تلویزیونی عرب زبان ایرانی و همکاری با شبکه الجزیره قطر در رابطه با تولید برنامه هایی جهت هدایت کردن افکار عمومی.
• استفاده از ظرفیت ایرانی های مقیم در کشورهای منطقه در رابطه با مسائل مربوط به کرونا.

ترسیم چهره ایران به عنوان قربانی کرونا

با توجه به تلاش های دیپلماتیک چین در رابطه با نفی ایده «کانون و منشأ بودن چین»، و با توجه به عملیات گسترده رسانه ای علیه کشور، پیش بینی می شود که ایران در روزهای آتی اولین نامزد این اتهام در جهان خواهد بود. راه مقابله با این پروژه رسانه ای، ارائه تصویری از ایران در رسانه های اجتماعی به عنوان «قربانی» ماجرا است. نمایش عناصر مظلومیت ایران در رابطه با کرونا و تلاش های بی وقفه ایران در کنترل و قطع زنجیره انتقال کرونا در جهان بسیار موثر است. در این زمینه باید از خبرهای اولیه انتشار ویروس در چین، فاصله زمانی مشاهده ویروس در ایران و اخباری که چین را منشأ این بیماری معرفی می کند، برای افکار عمومی در داخل و خارج کشور استفاده شود. البته باید توجه داشت که نباید انتشار این اخبار در قالب هجمه به کشور چین باشد.

تقویت ایده «تروریسم بیولوژیک» در مقابل ایده «کانون پنداری چین»

در راستای پیرایش زمینه های اتهام افکنی علیه ایران، باید تحلیل ریشه های شکل گیری ویروس کرونا مورد توجه قرار بگیرد. در حال حاضر دو ایده در این رابطه وجود دارد که اولی به نقش چین در این باره اشاره دارد و دومی ویروس کرونا را ابزار «تروریسم بیولوژیک» بر علیه ایران و چین می داند. تحلیل های موید ایده دوم باید به رسانه های داخلی و افکار عمومی دنیا تزریق شود. البته این کار از طریق رسانه های رسمی دنیا امکان پذیر نیست و باید کمپین ها و هشتگ هایی در فضای مجازی در رابطه با این موضوع طراحی و در سطح جهانی مطرح شود. نمادسازی و حرکت های نمادین در انعکاس رسانه ای و تاثیرگذاری بر افکار عمومی بسیار مهم است.

استفاده از ظرفیت های غیررسمی دیپلماسی

بهره برداری از پتانسیل های غیررسمی در سیاست خارجی در برخی مواقع بسیار موثرتر از مجاری رسمی است. در این زمینه، نامه رئیس مجلس ایران به اتحادیه بین المجالس و روسای مجالس کشورهای مختلف و تقاضای هم صدایی جامعه بین المللی و اتخاذ مواضع اصولی برای لغو فوری همه تحریم های آمریکا علیه ایران، قابل تحلیل است. همچنین سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی عراق و پیشنهاد کمک به این کشور در مبارزه با کرونا در تصویرسازی مطلوب از ایران نقش بسزایی خواهد داشت.

تاکید بر شیوع گسترده کرونا در کشورهای دیگر

تأکید بر اخبار شیوع گسترده این بیماری در سایر کشورهای جهان علی الخصوص کشورهایی نظیر کره جنوبی و ایتالیا، که وضعیت مشابه یا بدتری از ایران دارند، شائبه های سهل انگاری و سوء مدیریت در رابطه با مواجهه با کرونا در افکار عمومی در داخل ایران را کم رنگ تر می کند. بدین وسیله در افکار عمومی جهان، ایران به عنوان تنها کشور با شیوع بالا تلقی نمی شود.

تاکید بر فرامرزی بودن کرونا

یکی از مهم ترین موضوعاتی که باعث ایجاد حس «همذات پنداری» با ایران در افکار عمومی جهان خواهد بود، تأکید بر فرامرزی بودن شیوع بیماری کرونا است. تأکید بر این گزاره، گزاره های ساختگی جبهه مقابل ایران مبنی بر انتقال این ویروس از ایران به کشورهای مختلف را زیر سوال خواهد برد. همچنین افکار عمومی داخلی با مشاهده جهان شمولی وضعیت فعلی ذهنیت منفی کمتری در رابطه با وضعیت کشور خواهند داشت و همین موضوع به افزایش دامنه تاب آوری اجتماعی در ایران منجر خواهد شد.

مذاکره با سازمان بهداشت جهانی و هلال احمر

سازمان ها و نهادهای جهانی که در رابطه با بحران ها فعال هستند، می توانند به عنوان متصدیان امر مورد خطاب دیپلماسی عمومی باشند. در این رابطه می بایست کمپین های اجتماعی در داخل ایران با خطاب قرار دادن این دو سازمان، به ارائه تصویر مطلوب از ایران یاری رسانند. انتشار نامه ای از جامعه پزشکی ایران خطاب به این سازمان ها یا خطاب به پزشکان دنیا و انتقاد از تبدیل موضوع پزشکی به یک منازعه سیاسی توسط پزشکان، در افکار عمومی مردم جهان بسیار موثرتر خواهد بود. چرا که پزشکان دارای چهره ای مستقل از حاکمیت ها در رابطه با این موضوع می باشند.

جمع بندی

چین منشا بیماری کرونا می باشد و از آن جایی که شناخته شدن یک کشور به عنوان منشا یک بحران، پیامدهای سنگینی برای آن کشور خواهد داشت، چین در تلاش است تا عنوان کند که کانون بیماری کرونا نبوده است. با توجه به تلاش های چین در این راستا و عملیات رسانه ای بر علیه کشورمان، ایران به عنوان کانون بیماری کرونا شناخته خواهد شد. به همین دلیل اقداماتی مانند ترسیم چهره ایران به عنوان قربانی، استفاده از ظرفیت های غیررسمی و تاکید بر فرامرزی بودن کرونا باید لحاظ شود.

این مطالعه در مرکز پژوهشی آرا و در سال ۱۳۹۸ انجام شده است.